تحليل و نقد بنيان‌هاي انديشه نواعتزالي در نظريه تفسيري امين خولي

از بنيان‌هاي نظريه تفسير ادبي امين خولي، انديشه‌هاي نواعتزالي است. اين مقاله با رويكرد تحليلي-انتقادي مبتني بر داده هاي اسنادي، ضمن معرفي نظريه خولي، مختصات جريان فكري نومعتزله را در نظريه خولي كه در رهيافت‌هاي تفسيري بعد او، موثر بوده، آشكار و نقد كرده است. از امتيازات مباني نواعتزالي خولي، رويكرد تفسير اجتماعي نظريه اوست. در مقابل كاستي‌هاي ناشي از جريان نومعتزله، چالش‌هايي را متوجه آن ساخته ازجمله نگاه نوآورانه در تمام ابعاد دين، گسست پيوند با سنت تفسيري، نسبي‌بودن فهم‌ها از قرآن و غلبه متن‌محوري در تفسير. همچنين فقدان نگاه وحياني به عقل از آسيب‌هاي اين نظريه است؛ ضمن اينكه توجه افراطي به فهم مخاطبان اوليه و غفلت از فرهنگ‌سازي قرآن، زمينه‌ساز گرايش به تفسير فرهنگي خواهد شد. بنيان‌هاي نواعتزالي نظريه خولي همچون عدم تنقيح مباني فهم متن و تبيين جهان‌بيني، آن را فردمحور كرده است. در نگاه نومعتزله قرآن به عنوان متني زنده فارغ از جنبه‌هاي الهياتي، موضوع پژوهش قرار گرفته، در نتيجه هويت وحياني آن سلب مي‌شود. نظريه خولي نيز از اين آسيب در امان نبوده و اين مساله در آثار شاگردان و متاثران از نظريه او مشاهده مي‌شود.