تأثير پيش‌تيمار بذر با اسيد ساليسيليك بر شاخص‌هاي سبز شدن و وزن دانه گندم (Triticum aestivum) رقم پارسي در شرايط تنش كم‌آبي

مقدمه: تنش كم‌آبي از عواملي است كه بر جوانه‌زني بذر اثر مي‌گذارد. اين تنش، سرعت جوانه‌زني را كاهش مي‌دهد و در تنش‌هايي با شدت بالا علاوه بر سرعت، درصد جوانه‌زني را نيز تحت تأثير قرار مي‌دهند. پيش‌تيمار بذر از طريق تغيير دادن فعاليت‌هاي متابوليك پيش از ظهور ريشه‌چه موجب بهبود جوانه‌زني مي‌شود. اين مطالعه به‌منظور ارزيابي تأثير پيش‌تيمار با اسيد ساليسيليك بر شاخص‌هاي سبز شدن و وزن دانه گندم تحت تنش كم‌آبي انجام گرفت.مواد و روش‌ها: اين مطالعه به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي در گلخانه دانشكده علوم كشاورزي دانشگاه محقق اردبيلي با سه تكرار انجام گرفت. عامل اول شامل غلظت‌هاي مختلف اسيد ساليسيليك (صفر (شاهد)، 1 و 2 ميلي‌مولار) و تنش كم‌آبي (25، 45، 65 و 85 درصد ظرفيت زراعي) بود.يافته‌ها: بر اساس نتايج، شاخص‌هاي سبز شدن (درصد، سرعت و يكنواختي سبز شدن، زمان لازم براي 10، 50 و 90 درصد سبز شدن) در سطح احتمال خطاي 1 درصد تحت تأثير تنش كم‌آبي قرار گرفتند. اثر اسيد ساليسيليك نيز بر شاخص‌هاي سبز شدن معني‌دار شد. اثر متقابل تنش در اسيد ساليسيليك در سطح احتمال خطاي 1 درصد بر يكنواختي سبز شدن و در سطح احتمال خطاي 5 درصد بر زمان لازم براي 90 درصد سبز شدن تأثيرگذار بود. روند تغييرات ارتفاع بوته و ميزان سنبله‌دهي نيز در اثر تنش كم‌آبي كندتر شده به‌طوري كه هم شيب تغييرات و هم ارتفاع و درصد سنبله‌دهي نهايي در اثر تنش كم‌آبي كاهش (22 و 7 درصدي) يافت. پيش‌تيمار بذر با اسيد ساليسيليك در غلظت 2 ميلي‌مولار نيز بيشترين تأثير را بر اين دو صفت داشته و موجب كاهش شيب تغييرات آن‌ها (17 و 13 درصد) و افزايش مقدار نهايي آن‌ها (34 و 10 درصد) نيز گرديد. وزن خشك بوته در سطح احتمال خطاي 5 درصد تحت تأثير برهم‌كنش تنش كم‌آبي و اسيد ساليسيليك قرار گرفتند. ارتفاع نهايي و وزن دانه دانه تحت تأثير تنش كم‌آبي و اسيد ساليسيليك قرار گرفت. بالاترين وزن دانه دانه از ظرفيت زراعي 85 و 65 درصد با ميانگين‌هاي 0.79 و 0.75 گرم در بوته مشاهده شد كه با يكديگر اختلاف معني‌دار نداشتند. بالاترين وزن دانه 0.72 گرم در بوته در اثر كاربرد اسيد ساليسيليك نيز از غلظت 2 ميلي‌مولار بدست آمد كه در مقايسه با شاهد 250 درصد افزايش يافت.نتيجه‌گيري: به طوري كلي مشاهده شد كه تنش كم‌آبي موجب كاهش شديد در سرعت و درصد سبز شدن گندم شده و رشد گياه نيز به‌شدت در اين شرايط كاهش يافته كه در نهايت ميزان توليد نيز به‌شدت كاهش يافت. كاربرد اسيد ساليسيليك به‌عنوان پيش‌تيمار بذر موجب بهبود شاخص‌هاي سبز شدن و رشد و وزن دانه گندم شده به‌طوري كه در غلظت 2 ميلي‌مولار بالاترين وزن دانه را به خود اختصاص داده و مي‌تواند به‌عنوان تيمار بهبود دهنده شناخته شود.