بررسي شناختي ساخت معناي به گويانه از طريق فرايند منفي سازي در زبان فارسي

هدف اين مقاله تبيين ساخت معناي به گويانه از طريق فرايند منفي سازي در چارچوب زبان شناسي شناختي است. مسئلۀ اصلي پژوهش حاضر اين است كه سازوكار شناختي منفي سازي به چه نحوي عمل مي كند كه باعث ساخت معناي به گويانه و به تبع آن انگيختگي ساختارهاي زباني به گويانه مي شود. مقالۀ حاضر به روش توصيفي تحليلي به تبيين به گويي در زبان فارسي مي پردازد. داده ها نيز به روش دستي اكثراً از منابع كتابخانه اي كه شامل چند فرهنگ لغت زبان فارسي بود گردآوري شدند. در اين پژوهش نشان داده مي شود كه فرايند شناختي منفي سازي توسط مفهوم ساز به طور ارادي بر روي محتواي مفهومي خوشايند اعمال مي شود و به تبع آن محتواي مفهومي خوشايند فعال مي شود و مورد توجه قرار مي گيرد. براساس فرايند منفي سازي، مفهوم خوشايند نفي شده از طريق ساختارهاي نفي صرفي و جمله اي در سطح زباني نمود آوايي مي يابد و از شدت توجه به مفهوم ناخوشايند كه در سطح زباني بازنمايي نشده است كاسته مي شود. به علت بازنمايي مفهوم خوشايند انكار شده در سطح زباني و براساس نوع الگوي توزيع توجه هدايت شده كه در قالب صورت هاي زباني نفي رمزگذاري شده است، گوينده سعي مي كند قسمتي از منابع توجهي بر روي مفهوم خوشايند توزيع شود و از شدت توجه بر روي مفهوم ناخوشايند بكاهد. در واقع، گوينده به جاي رمزگذاري مستقيم مفهوم ناخوشايند در سطح زباني، از شيوه اي غيرمستقيم استفاده مي كند و «مفهوم خوشايند نفي شده» را رمزگذاري مي كند. در اين ارجاع غيرمستقيم، شدت توجه كمتري به مفهوم ناخوشايند نسبت به زماني كه آن مفهوم مستقيما در زبان بازنمايي مي شود اختصاص مي يابد. بنابراين، ساختارهاي زباني نفي، مفاهيم را به گونه اي ساختاربندي مي كنند كه پنجرۀ توجه بر روي جنبه هاي ناخوشايند موجوديت مورد نظر باز نمي شود و آنها را در كانون توجه قرار نمي دهد و از اين طريق معناي به گويانه ساخته مي شود. لازم به ذكر است كه پژوهش حاضر، تاكيدي دوباره بر تعامل و همپوشاني زبان و ديگر توانايي هاي شناختي عام است.