تأثير كودهاي آلي، زيستي و شيميايي بر عملكرد، اجزاي عملكرد و درصد روغن خرفه (Portulaca oleracea L.)

به‌منظور بررسي اثر كودهاي آلي، زيستي و شيميايي بر عملكرد و اجزاي عملكرد خرفه، آزمايشي در سال‌هاي زراعي 94-1393 و 95-1394 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه بيرجند به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. تيمارهاي آزمايش بر اساس تركيبي از چهار منبع تأمين‌كننده نيتروژن شامل: كود گاوي، ورمي‌كمپوست، كود شيميايي (NPK) و شاهد (بدون اعمال هيچ‌گونه كودي) و نيز چهار نوع كود زيستي شامل: نيتروكسين (شامل ازتوباكتر و آزوسپيريلوم)، ميكوريزا Glomus intraradices))، بيوسولفور (شامل تيوباسيلوس همراه با گوگرد) و شاهد (بدون هيچ‌گونه كودي) بودند. نتايج تجزيه مركب دو ساله داده‌ها نشان داد كه اثر كودهاي آلي و شيميايي بر تمامي صفات مورد مطالعه (به‌جز شاخص برداشت) معني‌دار بود. بيشترين ارتفاع بوته (49.2 سانتي‌متر)، تعداد كپسول در بوته (351.2 كپسول)، وزن هزار دانه (0.41 گرم) از تيمار كود شيميايي (NPK) و بيشترين عدد كلروفيل متر (34.2)، تعداد دانه در كپسول (45.4 دانه) و بيشترين درصد روغن از ورمي‌كمپوست (14.6 گرم) حاصل شد. همچنين، بيشترين عملكرد دانه (1959.3 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد خشك زيست‌توده (9782.4 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد روغن (277.6 كيلوگرم در هكتار) از تيمار كود شيميايي (NPK) حاصل شد كه تفاوت معني‌داري با كود گاوي نداشت. اثر كود زيستي نيز بر تعداد كپسول در بوته، تعداد دانه در كپسول، وزن هزار دانه و درصد روغن معني‌دار بود اما اثر ساير صفات تحت تأثير اين تيمار واقع نشد. بيشترين تعداد كپسول در بوته (355.3 كپسول) و وزن هزار دانه (0.41 گرم) از ميكوريزا، بيشترين تعداد دانه در كپسول (43 دانه) و درصد روغن (14.6 گرم) از بيوسولفور حاصل شد. برهمكنش كودهاي آلي و شيميايي نشان داد كه بيشترين عملكرد خشك زيست توده از تيمار كود شيميايي (NPK) و كودهاي زيستي نيتروكسين (10670.1 كيلو‌گرم در هكتار) و بيوسولفور (10306.7 كيلو‌گرم در هكتار) و بيشترين درصد روغن از تيمار شاهد و بيوسولفور (15.4 درصد) حاصل شد. بر اساس نتايج دوساله اين تحقيق، در راستاي كشاورزي پايدار و به‌منظور كاهش مصرف نهاده‌هاي شيميايي جايگزين نمودن كود گاوي با كود شيميايي (NPK) جهت توليد حداكثر دانه و روغن خرفه در منطقه بيرجند توصيه مي‌گردد.