مقايسه گروه‌بندي و كيفيت مرزبندي‌هاي موروثي خاك با مدل‌هاي داده‌كاوي كمّي: مطالعه موردي بخش‌هايي از استان چهارمحال و بختياري

كشف ارتباط بين خاك‌ها و گروه‌بندي آن‌ها بر اساس فاكتورهاي مختلف، دربرگيرنده اهميت بسزايي در زمينه‌هاي مختلف از جمله مديريت اراضي و كشاورزي پايدار مي‌باشد. اين امر با ترسيم مدل‌هاي ذهني و بر اساس فاكتورهاي محيطي در قالب نقشه‌هاي سنتي خاك آغاز، و با استفاده از مفهوم فاصله و شباهت به كمك مدل‌هاي كمّي و رياضي، ادامه يافته است. تحقيق حاضر به‌منظور مقايسه گروه‌بندي‌هاي در دسترس نقشه سنتي خاك با مدل‌هاي كمّي كلاسيك و مدرن صورت مي‌گيرد. به اين منظور، داده‌هاي موروثي خاك منطقه شهركردبروجن با كمك الگوريتم‌هاي مختلف از جمله خوشه‌بندي سلسله مراتبي، ميانگين‌هاي كا، درخت طبقه‌بندي و فاصله تاكسونوميكي گروه‌بندي شدند و نتايج با كلاس‌هاي خاك نقشه موروثي مورد مقايسه قرار گرفتند. نتايج بررسي‎ها در رزلوشن مكاني 90 متري نشان داد كه گروه‌بندي‌هاي بدست آمده از درخت طبقه‌بندي، با كلاس‌هاي نقشه موروثي، بيشترين همخواني را دارند. همچنين، الگوريتم‌هاي خوشه‌بندي سلسله مراتبي و ميانگين‌هاي كا معمولي نيز به تركيب گروهي مشابه با الگوي فيزيوگرافيك سنتي از نظر ويژگي‌هاي محيطي و مورفولوژيكي منجر شدند. آناليز فاصله تاكسونوميكي با در نظر گرفتن همبستگي بين گروه‌ها و همچنين ويژگي‌هاي مورد بررسي، به بهترين تركيب كلاس‌ها از نظر ويژگي‌هاي مختلف آن‌ها و همچنين بالاترين همبستگي درون كلاسي (0.522) و كمترين نسبت تغيير واريانس گروهي (0.915) منجر گرديد. مقادير كم آماره آناليز تجزيه واريانس چندگانه (بين 0.001 در مدل سنتي تا 0.014 در مدل درختي)، نشان داد مدل‌هاي مورد بررسي بجز ميانگين‌هاي كا، خاك‌ها را بطور مؤثري از يكديگر تفكيك كرده‌اند. بطوركلي، استفاده از مدل‌هاي طبقه‌بندي عددي مي‌توانند به نمايان كردن روابط كمّي بين خاك‌ها منجر شود. خاك‌شناس مي‌تواند در نهايت تركيب اين گروه‌بندي‌ها را با استفاده از تجربه و آگاهي خويش از منطقه مورد بررسي در راستاي دستيابي به گروه‌هاي يكنواخت‌تر از نظر ويژگي‌هاي مديريتي و تاكسونومي آن‌ها تعديل يا تصحيح كند.