ارزيابي تأثير عمليات آبخيزداري بر كاهش فرسايش و رسوب (مطالعه موردي: حوزه آبخيز علي‌كندي بوكان)

فرسايش خاك، باروري اراضي بالادست را تقليل داده و از طريق رسوب‌گذاري در اراضي پايين دست،‌ به ‌آن‌ها خسارت وارد مي‌كند. به‌منظور ارزيابي تأثير عمليات آبخيزداري بر كنترل فرسايش و كاهش رسوبدهي، پيمايش صحرايي بررسي عملكرد هر سازه، در حوزه آبخيز علي‌كندي بوكان صورت گرفت .عمليات آبخيزداري انجام شده شامل بندهاي گابيوني و خشكه چين، سنگي و ملاتي بود. ارزيابي وضعيت فرسايش خاك و رسوب دهي به كمك مدل پسياك اصلاح شده و نيز حجم سنجي رسوبات در پشت سازه‌هاي مكانيكي براي ارزيابي اثر اقدامات آبخيزداري، انجام گرديد. نتايج ارزيابي نشان داد كه فرسايش خاك و رسوب دهي در حوضه مورد مطالعه، بر اثر اجراي عمليات مكانيكي كاهش يافته است. در اثر احداث بندهاي رسوب گير در سطح حوزه آبخيز، جمعاً 75806.5 مترمكعب رسوب كنترل شده كه حدود 42 درصد مي‌باشد. ميزان عملكرد كنترل رسوب در واحد حجم براي سازه‌هاي توري سنگي 0.21 مترمكعب، براي سازه‌هاي خشكه چين با روكش ملاتي 0.77 و براي سازه‌هاي سنگي و ملاتي 0.43 مترمكعب بوده است. يافته‌ها نشان داد كه كه سازه‌هاي خشكه چين با روكش ملاتي بيش‌ترين تأثير را در سطح حوضه داشته است. در نهايت پيشنهاد مي‌شود كه در حوضه مورد نظر و حوضه‌هايي كه شرايط مشابه دارند، براي تأثير مثبت و عملكرد بهتر اقدامات اجرايي، تلفيقي از عمليات مكانيكي و عمليات بيولوژيكي در منطقه اجرا شود.