بررسي تغييرات كيفي آب‌هاي زيرزميني مرتبط با رسوبات كواترنري دشت جوين با استفاده از روش‌هاي آماري و هيدروشيميايي

بررسي و پهنه‌بندي پارامترهاي كيفيت آب زيرزميني جهت تعيين كاربري‌هاي مختلف اهميت بسزايي دارد. گاه، نوع و كيفيت رسوبات كواترنر تأثير بسزايي در اين پارامترها دارند. هدف از اين تحقيق ارزيابي كيفي آب زيرزميني در رسوبات كواترنري دشت جوين واقع در شمال شرق ايران و ارزيابي تغييرات مكاني كيفيت آب زيرزميني در بخش‌هاي مختلف دشت و تعيين عوامل مؤثر بر آن است. در اين مطالعه براي ارزيابي كيفيت شيميايي آب زيرزميني تلفيقي از روش‌هاي آماري مانند تجزيه خوشه‌اي و ضرايب همبستگي و روش‌هاي هيدروشيميايي مانند نسبت‌هاي يوني و نمودارهاي تركيبي به كار گرفته شد. بر اساس نتايج تجزيه خوشه‌اي مي‌توان آبخوان را به چهار زون تقسيم كرد كه هر زون تركيب شيميايي متفاوتي دارد. بر اساس تطبيق لايه‌هاي اطلاعاتي (گروه‌‌بندي كيفيت آب زيرزميني با رخنمون‌هاي كواترنري منطقه)، به لحاظ زمين‌شناسي، چاه‌هايي كه از لحاظ كيفيت آب زون 1 را تشكيل مي‌دهند در پهنه ساختاري آبرفت‌هاي درشت‌دانه كوهپايه‌اي، چاه‌هايي كه زون 2 را تشكيل مي‌دهند در ساختارهاي بادبزني آبرفتي جوان، و چاه‌هايي كه زون 3 و4 را تشكيل مي‌دهند در نهشته‌هاي پهنه سيلابي واقع شده‌اند. تيپ غالب آب در جهت حركت آب زيرزميني از ارتفاعات جنوبي دشت به سمت شمال دشت تا رودخانه كال‌شور (از زون 1 به سمت زون 4) از بي‌ كربناته سديك به سولفاته سديك و در نهايت به كلرور سديك تغيير مي‌كند. اين روند بر اساس تطبيق نمودار كاتيون سديم با آنيون‌هاي سولفات و كلريد به دست آمد. ليتولوژي حاشيه دشت و رسوبات حاصل از هوازدگي آن‌ها در دشت اين پهنه‌بندي را تأييد مي‌كند. در بررسي نسبت‌هاي يوني، منشأ سديم از هوازدگي پلاژيوكلاژها‌ـ آلبيت و تبادل يوني، منشأ منيزيم از گرانيت‌هاي بالادست، و منشأ كلسيم تبادل يوني با رسوبات كواترنري آبخوان است.