بررسي نشانه‌هاي ديني در شعر فروغ فرخزاد با استفاده از نظريۀ نشانه‌شناسي پيرس

شعر قديم فارسي با مفاهيم و نشانه‌هاي ديني پيوندي عميق و ناگسستني دارد تا آنجا كه مي‌توان دين را از آبشخورهاي اصلي آن دانست، اما به نظر مي‌رسد در شعر معاصر فارسي اين ارتباط تا حدودي كمرنگ شده باشد. اين مقاله به بررسي نشانه‌هاي ديني در شعر فروغ فرخزاد، يكي از شاعران نوپرداز معاصر، اختصاص دارد. پس از شرح مختصرِ نظريه‌ نشانه‌شناسي پيرس، سروده‌هاي فروغ فرخزاد بر مبناي اين نظريه تحليل شده است. اين جنبه از شعر فروغ، تاكنون چندان بررسي نشده است. كاربرد نشانه‌هاي ديني در شعر او اصلاً كم نيست. در سروده‌هاي فروغ فرخزاد از عناصر مربوط به دو دين اسلام و مسيحيت استفاده شده، اما انتخاب نشانه‌ها و چگونگي استفاده از آن‌ها، بسته به اينكه مربوط به كدام دين و كدام دورۀ شاعري فروغ باشد به دو گونۀ متفاوت است. در آغاز شاعري فروغ، نشانه‌هاي ديني كه بيشتر اسلامي‌اند به‌واسطۀ متون كهن ادبي وارد شعر او مي‌شوند در نتيجه اغلب انتزاعي‌اند، اما با پخته‌تر شدن شعرش، شيوۀ او در كاربرد عناصر ديني دگرگون مي‌شود. در اين دوران بسامد نشانه‌هاي مسيحي،كه برگرفته از متن كتاب مقدس است در شعر او بيشتر مي‌شود. همچنين در همين دوران، نشانه‌هاي اسلامي شعر فروغ به جاي متون ادبي، برگرفته از محيطي است كه در آن زندگي مي‌كند. در نتيجه اين نشانه‌ها عيني و ملموس و مربوط به حوزۀ دين عاميانه‌اند.