تحليل آماري از استعاره هاي مفهومي عليت در بخش الهيات كتاب شفاي ابن سينا

اصل عليت جايگاه ويژه و مهمي در فلسفه بويژه فلسفه سنتي دارد. پژوهش حاضر به اين پرسش اساسي مي پردازد كه آيا توصيف روابط علّي در فلسفه اسلامي را مي توان در چارچوب نظريه استعاره هاي مفهومي توجيه و تبيين نمود. اين پژوهش بر روي بخش الهيات كتاب الشفاء صورت گرفته است. كتاب الشفاء يكي از مهمترين آثار ابن سينا است. بخش الهيات يا متافيزيك اين كتاب را بايد مهمترين اثر فلسفي ابن سينا دانست. جهت پاسخ به پرسش اساسي اين تحقيق، استعاره هاي مفهومي عليت در الهيات الشفاء شناسايي و معرفي مي گردند. ابن سينا از واژگان گوناگون و متعددي جهت توصيف رابطه عليت بهره برده است. با استخراج و دسته بندي واژگان مذكور، استعاره هاي مفهومي متعددي جهت توصيف عليت در الهيات الشفاء شناسايي مي شوند. در پژوهش حاضر همچنين كوشش مي شود كه نقش و اهميت هر يك از استعارهاي مفهومي مذكور در كتاب الهيات الشفاء بواسطه روش آماري و استخراج فراواني بكارگيري استعاره هاي فوق مشخص گردد. استخراج داده ها با شمارش واژگان مرتبط به حوزه مبدأ استعاره هاي مفهومي مذكور صورت مي گيرد. استعارهاي مفهومي مرتبط با عليت در كتاب مذكور را مي توان به دو بخش بزرگ تقسيم كرد: استعاره هاي مبتني بر استعاره پايه »علت نيروي فيزيكي است « و استعاره هاي مبتني بر عليت طبيعي. با استخراج فراواني هر يك از استعاره هاي فوق مشخص مي شود كه به طرز معناداري استعاره هاي مبتني بر عليت طبيعي داراي فراواني بيشتري در الهيات الشفاء هستند.