بررسي حمل حقيقه و رقيقه از ديدگاه علامه طباطبائي

مسئله حمل، يكي از مباحث مهم در منطق و فلسفه است. ارزش ويژه حمل به‌خاطر اين است كه رابط ميان ذهن و عين، علم و معلوم، موضوع و محمول و هستي‌هاي گوناگون قرار مي‌گيرد؛ شناسايي رابطه ميان اشيا به‌واسطه حمل است. حمل نشانه هوهويت و اتحاد و اين‌هماني است. اگر حمل نباشد نمي‌توان ميان علت و معلول و موضوع و محمول رابطه‌اي را درك كرد. بي‌گمان، هرگونه تغيير در تقسيم‌بندي يا معناي حمل، نشاني از موضع‌گيري متفاوت فلسفي است. ملاصدرا با توجه به نظام خاص فلسفي خود و نظام تشكيك وجود كه مطرح مي‌كند، حمل متفاوتي را نيز پيش كشيده است كه با نام «حمل حقيقه و رقيقه» شناخته مي‌شود. او در تقسيم‌بندي‌هايي كه از حمل ارائه كرده است، به اين نوع از حمل اشاره صريحي نكرده است؛ اگرچه از آن در مواضع ديگر بهره برده است. اما شارحان صدرا، به‌ويژه علامه طباطبائي، سخنان روشني در اين زمينه دارند. در اين پژوهش برآنيم تا به بازنگري عبارت‌هاي مرحوم علامه دراين‌باره بپردازيم.