بررسي كاركرد بلاغي و معنايي اوزان صرفي در تبيين اعجاز بياني قرآن

كيفيت ساختاري و تركيبي واژگان در نظام نوشتاري زبان، نمودارهايي صوتي در بيان عواطف و حالات مختلف انساني در گستره بي‌كران زبان قرآن به شمار مي‌آيند كه تأمل در انگيزه بلاغي و معنايي كاربست آن‌ها، به‌عنوان وجهي ديگر از وجوه اعجاز بياني اين كلام آسماني امري بايسته مي‌نمايد. همچنان كه در باب پيام، به‌عنوان يكي از چهارعنصر كانوني برقراري ارتباط موفق زباني (فرستنده، گيرنده، پيام و بافت موقعيت) توجّه به ساختارهاي دستوري واژگان، امري بسيار مهم و ضروري است. بدين تصور، جستار حاضر بر آن است تا با استفاده از قواعد علم صرف زبان عربي و با تكيه بر روش توصيفي- تحليلي، شماري از واژگان قرآني و قرائت آن‌ها را مورد بررسي قرار دهد و چرايي كاربست ساختار و قرائت خاص هر واژه و تأثير آن را در افاده پيام فرستنده تبيين نمايد. بررسي داده‌هاي قرآني نشان مي‌دهد كه در كلام مجيد به‌منظور توصيف حالات مختلف از ساختارهاي صرفي ويژه‌اي استفاده شده است كه نه‌تنها گزينش آن‌ها هدفمند و در تعيين معناي مقصود ياري‌گر بوده، بلكه جابجايي هريك از اين ساختارهاي تصريفي و قرائت آن‌ها دريافت پيام را از سوي گيرنده دستخوش تغيير خواهد ساخت. شايسته ذكر اينكه گزينش ساختارهاي صرفي تحت تأثير عواملي چون هماهنگي با هم‌متن، بافت و نظام موسيقيايي صورت مي‌پذيرد.