مدل تأثير پديده‌هاي معماري در حفاظت ارزشي بناهاي مذهبيآموزشي دورۀ قاجاريۀ تهران

امروزه بناهاي مذهبي-آموزشي در شهر تهران كه در دورۀ قاجار ساخته شده اند، به علت عوامل فرسايش طبيعي و گسترش شهري، دچار تغييرات نامطلوب كالبدي گرديده اند؛ همچنين ارزش هاي معنايي و ناملموس اين بناها با گذر زمان كم رنگ شده، به طوري كه جايگاه اين مدارس در جامعه تنزل پيدا كرده است. به منظور احيا و باز سازي اين ابنيه، شناسايي و توجه به تمامي ارزش هاي مؤثر در فرآيند حفاظت ضروري است؛ لذا هدف اصلي اين مقاله، بررسي پديده هاي معماري در حفاظت ارزشي بناهاي مذهبيآموزشي دورۀ قاجاريۀ تهران است. همچنين پرسش اصلي پژوهش، چگونگي تأثير پديده #8207;هاي معماري در حفاظت ارزشي بناهاي مذهبيآموزشي دورۀ قاجاريۀ تهران است. براي تحقق اين هدف، از روش پژوهش تركيبي (كيفيكمي) استفاده شده است. روش جمع آوري اطلاعات به صورت مطالعات اسنادي كتابخانه اي، بازديد ميداني و مصاحبه با متخصصين است. همچنين روش تحليل اطلاعات با استفاده از كدگذاري باز، آزمون كاي دو و همبستگي پيرسون است. پايايي پرسش نامه توسط آلفاي كرونباخ و روايي پرسش نامه توسط مشورت با متخصصين تأييد شده است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهند رابطۀ معناداري بين پديده هاي معماري و حفاظت از ارزش هاي كالبدي، رفتاري و معنايي در بناهاي مذهبيآموزشي دورۀ قاجاريۀ تهران وجود دارد؛ همچنين بيشترين اهميت ارزشي در بناهاي مذهبيآموزشي، مربوط به ابعاد غيركالبدي بنا يعني ارزش هاي رفتاري با ضريب همبستگي 0.91، سپس ارزش هاي معنايي با ضريب همبستگي 0.87 شده است؛ لذا براي بازسازي و احياء ارزش هاي شايستۀ اين بناها، تنها توجه به حفاظت كالبدي (جنبه هاي ملموس بنا) با ضريب همبستگي 0.70 كافي نيست و بايد به جنبه هاي ناملموس بنا هم توجه جدي شود. درنهايت مشخص گرديد مهم ترين ريزمتغيرهاي مؤثر در پديده هاي معماري قاجاري تهران: نماي طرح از جنبۀ فرم، كاربري بنا از جنبۀ عملكرد، ارزش اخلاقي از جنبۀ طرح، نوع طاق و سقف از جنبۀ فناوري و ارزش اجتماعي از جنبۀ يكپارچگي شناسايي شده اند.