بررسي معماري مذهبي اقليت‌هاي ديني و رؤيت‌پذيري آن‌ها در بافت شهر تهران

باستان شناسيِ شهري، به اقليت هاي ديني و نقش آن ها در بافت تاريخي و اجتماعي شهرها توجه خاص دارد. بررسي نحوۀ زندگي، معماري شاخص و چگونگي تعامل اقليت هاي مذهبي در بافت شهري از موارد مهم و موردتوجه اين شاخۀ باستان شناسي است. خيابان هاي سي تير و ميرزاكوچك خان تهران محدودۀ موردنظر در اين تحقيق به شمار مي روند. وجود كليساي مريم مقدس متعلق به مسيحيان ارمني، كليساي پطرس متعلق به مسيحيان فرقۀ پروتستان، كنيسۀ حيّم متعلق به يهوديان و آدريان (آتشكده) زرتشتيان كه از اواخر دورۀ حكومت ناصرالدين شاه تا اواخر پهلوي اول در اين محدوده ايجاد شده اند، بافت شهري متمايزي را نسبت به ديگر نقاط شهر به وجود آورده است. برهمين اساس پرسش هاي پژوهش عبارتنداز: نحوۀ تأثيرگذاري و تأثيرپذيري بافت شهر تهران در دورۀ قاجاريه و پهلوي اول نسبت به بناهاي مذهبي اقليت هاي ديني چگونه بوده است؟ آيا معماري مذهبي اقليت هاي ديني مختلف در اين دوره به يك ميزان در بافت شهري تهران تأثيرگذار بوده اند؟ روش پژوهش در اين گفتار از نوع پژوهش هاي بنيادي است. داده هاي پژوهش به شيوۀ مطالعۀ ميداني و تحقيق كتابخانه اي جمع آوري شده و با روش توصيفيتحليلي ارائه شده است. پژوهش حاضر از منظر باستان شناختي، معماري، ميزان رؤيت پذيري و نحوۀ تعامل اين آثار را در بافت تاريخي شهر تهران بررسي خواهد كرد تا جايگاه اين اقليت ها در ساختارهاي اجتماعي حاكم بر شهر آشكار شود. همچنين با مقايسۀ اين آثار، سهم و ميزان تأثير و تأثر هر يك از اديان را در بافت شهر تهران مشخص خواهد كرد. بررسي به عمل آمده حاكي از آن است كه اقليت هاي مذكور با تغيير در نوع نگرش به معماري مذهبي نسبت به دوران پيش از مشروطه، بناهاي متمايزي را درون بافت شهري به وجود آورده اند. در اين ميان ارامنه باتوجه به داشتن پيشينۀ غني در معماري، بيشترين بهره را از شرايط اجتماعي-سياسي بعد از مشروطه كسب كرده و تأثير بسزايي در بافت شهري تهران ايجاد كرده اند.