بازشناسي كاربرد طلق در هنر ايراني

تزيين كاخ‌ها، بناهاي عمومي و خصوصي در دوره‌ي صفوي رونقي فراوان داشت، چنانچه آرايه‌هاي گوناگونِ به‌كاررفته، شامل انواع مختلفي در طرح و نقش و اجرا است كه با وجود پژوهش‌هاي بسيار، اطلاعات كاملي درباره‌ي چگونگيِ همه انواع اين تزيينات وجود ندارد. تحقيقات در اين زمينه نيز اغلب پيرامون انواع شيوه‌هاي رنگي و پركار است، و شناختِ تزيينات ساده‌تر به نوعي در سايه و حاشيه قرار گرفته‌است. در ميان همه‌ي گونه‌هاي تزيينات در دوران صفوي، برخي از سطوح به‌صورت ساده و سفيدرنگ با جلوه‌اي صدف‌گونه و درخشان تزيين شده‌اند. هدفِ اين پژوهش شناساييِ نوع ماده‌ي بكاررفته براي ايجاد چنين جلوه‌اي در كاخ هشت‌بهشت و يكي از خانه‌هاي تاريخي اصفهان است. شناسايي اين شيوه‌ي تزييني با اتكا بر مشاهدات ميداني، منابع تاريخي و بكارگيري روش‌هاي دستگاهي آزمايشگاهي صورت‌گرفت چراكه تنها با بسنده‌كردن به روش‌هاي تجربي و بازخواني منابع كهن نمي‌توان به بازشناسي كاملِ روش‌هاي بكاررفته در گذشته، دست‌يافت. دستيابي به شناختِ يكي از گونه‌هاي آرايه‌هاي معماري ايراني با چنين روش‌هايي مي‌تواند گامي در جهت رفع ابهامات هنر نقاشي‌هاي ديواري در ايران باشد. نتيجه‌ حاكي‌از استفاده از پولك‌هاي برخي كاني‌هاي گروه ميكا با جلاي شيشه‌اي و صدفي است كه درگذشته با عنوان سنگ‌طلق شناخته مي‌شد و در پژوهش پيش‌رو با خوانش متون تاريخي، ديگر كاربردهاي هنريِ آن در كتابت و كتاب‌آرايي بررسي خواهندشد.