بررسي تغييرپذيري ژنتيكي جمعيت‌‌هاي سياه ماهي خالدار Capoeta trutta (Heckel, 1843) استان كردستان با استفاده از نشانگرهاي IRAP IRAP

تغييرپذيري ژنتيكي جمعيت‌هاي سياه ماهي خالدار صيد شده از رودخانه‌هاي چومان، شوي، گرماب (منطقه بانه)، قشلاق، سيروان، گاوه‌رود (منطقه سيروان) و روآر (منطقه مريوان) در استان كردستان با استفاده از نشانگرهاي چندشكلي تكثير شده بين رتروترانسپوزوني (IRAP) مورد بررسي قرار گرفت. تجزيه و تحليل داده‌هاي حاصل از نشانگر مولكولي IRAP نشان​داد كه بيشترين و كمترين تعداد باندهاي مشاهده شده، تعداد و درصد باندهاي پلي‌مورف، تعداد باند متفاوت و اختصاصي، بيشترين تعداد آلل موثر، شاخص شانون و هتروزيگوسيتي مورد انتظار به‌ترتيب مربوط به جمعيت‌هاي روآر و گرماب مي‌باشند. بيشترين فاصله ژنتيكي بين جمعيت روآر و شوي و كم‌ترين فاصله ژنتيكي بين جمعيت چومان و گرم‌آب بود. نتايج تجزيه واريانس مولكولي نشان داد كه 9‌% واريانس ژنتيكي مربوط به بين مناطق جغرافيايي، 16‌% مربوط به بين جمعيت‌ها و 75‌% مربوط به درون جمعيت‌ها مي‌باشد. بيش‌ترين و كم‌ترين مقدار جريان ژني (تعداد مهاجرت در هر نسل) به‌ترتيب بين جمعيت‌هاي چومان و گرم‌آب و روآر و شوي مشاهده شد. بررسي روابط خويشاوندي جمعيت‌ها با روش بيشينه پارسيموني نشان​داد كه جمعيت‌هاي منطقه مريوان در يك تك شاخه خواهري با جمعيت‌هاي مناطق بانه و سيروان قرار دارند. نتايج اين پژوهش نشان​داد كه اگرچه جمعيت سياه ماهي خالدار منطقه مريوان تفاوت‌هايي با ساير جمعيت‌ها داشت، ولي وجود شباهت‌ها مانع از جدايي كامل آن مي‌باشد. با اين وجود ماهيان متعلق به هر جمعيت از مناطق جغرافيايي مورد بررسي با توجه به داشتن باندهاي اختصاصي، قابل تفكيك مي‌باشند. همچنين نتايج اين پژوهش نشان ‌داد كه نشانگر IRAP داراي تكرارپذيري بالا و توان بيشتر در آشكار سازي تنوع ژنتيكي است و مي‌تواند به طور موثر در مطالعات بررسي تنوع ژنتيك ماهيان و از جمله گونه سياه ماهي خالدار مورد استفاده قرار گيرد.