چكيده فارسي :
در نگاه عارفان، توبه در بالاترين سطح خود به گذار از همۀ كثرات و حجابها و به‌عبارتِ‌ديگر، به توبه از هرچه جز خدا منتهي مي‌شود. نبايد چنين پنداشت كه اين نگاه عارفان بيمبنا و برخاسته از احساسات و ذوقهاي عارفانه است. در اين پژوهش، آن دسته از مباني پذيرفته‌شده در علم عرفان عملي به روش اسنادي ـ تحليلي بررسي مي‌شود كه مي‌تواند در تحليل و تبيين اين سخن عارفان به كار آيد. قاعدۀ عرفاني «روح معنا» از سويي، راه را براي طرح سطوح مترتّب بر همِ توبه باز مي‌كند و از سوي ديگر، اصل «حضور منازل پايينتر در مراحل بالاتر سلوكي» مقتضي آن است كه توبه در همۀ مراتب بالاتر ازجمله مرتبۀ فنا كه مرتبۀ گذار از ماسوا است، نيز حضور داشته باشد. همچنين، اصل «فناگرايي در سلوك» موجب شده است تا مراتب نهايي توبه نيز رنگ‌ورويي از فنا داشته باشد. افزون بر همۀ اين‌ها، شواهد حاكي از آن است كه موازين پذيرفته‌شده در علم عرفان عملي (ميزان شريعت، ميزان عقل و ميزان مشايخ) نيز بر توبه از ماسوي‌الله به‌عنوانِ نهايي ترين مرتبۀ توبه صحّه مي‌گذارند.
چكيده لاتين :
In the view of mystics, repentance at its highest level leads to the transition from all multiplicities and veils, in other words, to repentance from everything but God. It should not be assumed that this view of mystics is baseless and arises from mystical feelings and tastes. This research seeks to study those accepted principles in the science of mysticism through documentary and analytical methods that can be used in analyzing and explaining the words of mystics. The mystical rule of the "spirit of meaning" on the one hand opens the way for the consecutive levels of repentance, and on the other hand the principle of " Presence of lower stages in higher behavioral stages " requires that repentance at all higher levels, including rank. Fana, who is the transient of us, should also be present. Also, the principle of " annihilation in conduct" has caused the final stages of repentance to have the color and face of annihilation. In addition to all this, there is evidence that the accepted standards in the science of practical mysticism - that is, the degree of Shari'a, the degree of intellect and the degree of elders - also confirm our repentance from God as the final stage of repentance.
