كاني‌شناسي و زمين‌شيمي عناصر جزئي پهنه دگرساني آرژيليك: منطقه زمين‌حسين، استان كرمان، جنوب شرق ايران

منطقه زمين حسين در 170 كيلومتري جنوب شرق شهر كرمان، كمربند فلززايي دهج - ساردوئيه در جنوب شرق ايران واقع است. اندركنش سيال هاي گرمابي با سنگ هاي آتشفشاني ائوسن پيشين (به طور عمده آندزيت) در اين منطقه با رخداد يك سامانه دگرساني گسترده همراه بوده است. اين سامانه دگرساني گرمابي شامل پهنه هاي دگرساني آرژيليك، فيليك و پروپليتيك است. با توجه به بررسي هاي ميكروسكوپي، كالكوپيريت، مگنتيت، پيريت، هماتيت، گوتيت، مالاكيت و آزوريت كاني هاي مهم در رگه ها و رگچه هاي كاني سازي شده پهنه دگرساني آرژيليك محسوب مي شوند. نتايج كاني شناسي نشان مي دهند كه پهنه دگرساني آرژيليك دربردارنده كاني هايي چون كوارتز، كائولينيت، مونت موريلونيت، مسكوويتايليت، جاروسيت، هماتيت، گوتيت، آلبيت، اورتوكلاز و كلسيت است. محاسبات تغييرات جرم عناصر جزئي با فرض Al به عنوان عنصر شاخص كم تحرك نشان مي دهند كه فرايند تبديل سنگ هاي آندزيتي به پهنه دگرساني آرژيليك با غني شدگي عناصري چون U، Ba، Nb، Ga، Tl، Sr، Sc، Ta، Th و Mo و تهي شدگي عناصري مانند Th، Co، Cs، Rb، V، Pb، Ni، Cu و Zn همراه بوده است. ساير عناصر جزئي مثل Hf، Y، Zr و عناصر خاكي نادر (REE) طي تشكيل پهنه دگرساني آرژيليك دستخوش هر دو فرايند شستشو و تثبيت شده اند. الگوي توزيع REEها بهنجار شده به كندريت بيانگر جدايش و غني شدگي عناصر خاكي نادر سبك (LREE) نسبت به عناصر خاكي نادر سنگين (HREE) و رخداد بي هنجاري منفي ضعيف Eu طي گسترش پهنه دگرساني آرژيليك هستند. نتايج به دست آمده از بررسي هاي كاني شناسي، زمين شيمي تغييرات جرم و بررسي ضرايب همبستگي بين عناصر آشكار مي كنند كه رفتار عناصر جزئي طي تشكيل پهنه دگرساني آرژيليك در منطقه زمين حسين تابعي از عواملي چون تغييرات دما و شيمي محلول هاي مسئول دگرساني، اختلاف در شدت دگرساني، جذب سطحي توسط كاني هاي رسي، روبش توسط اكسيد ها و هيدروكسيدهاي فلزي، و تثبيت در فازهاي كانيايي تازه تشكيل شده بوده است.