معناي «علم اجتماعي اسلامي» از چشم‌انداز مرتضي مطهري

The meaning of "Islamic Social Science" from Morteza Motahhari's Perspective

در اين مقاله، تلاش شده در ميان تلقّي‌ها و تفسيرهاي متفاوتي كه علم اجتماعي اسلامي وجود دارد، معناي علم اجتماعي اسلامي از چشم‌انداز مرتضي مطهري، كشف و مشخّص شود. در اين راستا، معنا و مفهوم علم اجتماعي اسلامي از زوايۀ نگاه مطهري، شرح داده شده است، به‌طوري‌كه در يك برداشت، او چهار تعبير از مفهوم علوم اسلامي، مبتني بر معيارهاي موضوع و غايت و نظريه‌پرداز، ارائه كرده است؛ و در برداشتي ديگر، مي‌نويسد اسلام با علم اجتماعي، دو نوع پيوند دارد: يكي پيوند مستقيم، از آن جهت كه اسلام، يك سلسله معارف نظري و احكام عملي دربارۀ جهان اجتماعي دارد، ديگري پيوند غيرمستقيم از طريق توصيه‌هاي اخلاقي همچون امانت، عفت، عدالت، احسان و ايثار. برداشت ديگر او، در اين عبارت نهفته است كه مي‌نويسد اسلام، يك مكتب جامعه شناختي نيست؛ چون در كتاب آسماني اسلام، هيچ مطلب اجتماعي در لفافۀ اصطلاحات رايج جامعه‌شناختي و با زبان معمول آن و در چارچوب تقسيم بندي‌هاي مرسوم، بيان نشده است، امّا در عين حال، «مسائل زياد»ي از علم اجتماعي، به‌طور كامل، قابل ‌استنباط و استخراج از قرآن كريم است.

Abstract: In this paper, attempts have been made to reconstruct and formulate the various Islamic thinkers' interpretations and interpretations of the meaning of Islamic social science from the perspective of Morteza Motahari. In this regard, the meaning and concept of Islamic social science is described from the angles of Motahari's perspective, so that in one impression, he presented four interpretations of the concept of Islamic sciences based on the criteria of subject and goal, theorist. In another reading, Motahari writes that Islam has two kinds of links with social science: one direct link, since Islam has a theoretical circle of knowledge and practical rulings about the social world, the other is the indirect linkage through ethical recommendations such as trust, chastity , Justice, Goodness and self sacrifice. His other conception lies in the statement that Islam is not a sociological school; since in the Hebrew Book of Islam, no social material has been expressed in terms of common sociological terminology and in its usual language and within the framework of conventional divisions. , But at the same time, the great deal of social science is completely inferential and extracted from the Holy Qur'an.