«حكمت»، به‌مثابه هوش فرهنگي، در ارتباطات ميان‌فرهنگي

Theosophie as cultural intelligence

تحولات چند دهه اخير در اثر توسعه فناوري‌هاي ارتباطي و ظهور شبكه‌هاي اجتماعي، رقيق شدن مرزهاي جغرافيايي و در نتيجه، افزايش تبادلات و تعاملات و آميختگي‌هاي فرهنگي، نوعي همگرايي و شرايطي را پديد آورده كه ارتباط با مردمان متعلق به فرهنگ‌هاي مختلف گريزناپذير شده است. مديريت موفقيت‌آميز ارتباط در چنين شرايطي نيازمند مهارت‌هاي جديدي است كه يكي از مهم‌ترين آنها هوش فرهنگي است. هوش فرهنگي كه ابزار سنجش توانايي افراد براي ارتباط مؤثر در محيط‌هاي چندفرهنگي است، يكي از مفاهيم نسبتاً نو و پرتكرار در ادبيات ارتباطات ميان‌فرهنگي در چند دهه اخير است كه توجهات فراواني را به خود جلب كرده و پژوهش‌هاي فراواني در اين زمينه به خود اختصاص داده است. در پاسخ به اين پرسش مهم كه آيا مفهوم و يا دانش‌واژه متناظر براي هوش فرهنگي در آموزه‌هاي اسلامي وجود دارد، قرآن كريم به‌عنوان منبع اصلي اسلام، به‌طور اجمالي مرور و «حكمت»، به‌عنوان مناسب‌ترين واژه قرآني براي اين منظور در نظر گرفته شد. البته ادعا اين نيست كه حكمت و هوش فرهنگي متناظر هستند بلكه بايد گفت هوش فرهنگي يكي از دلالت‌هاي بسيار آشكار و مهم حكمت به‌شمار مي‌رود. نقطه عزيمت پژوهش حاضر، آيه 125 سوره مباركه نحل است كه پيامبر اسلام را براي دعوت مردم به راه خدا، با استفاده از «حكمت» فرامي‌خواند. با استفاده از ظرفيت‌هاي روش تفسيري، به ويژه روش معناشناختي و تحليل بسامديِ حكمت و برخي ديگر از مفاهيم هم‌نشين و جانشين آن در قرآن كريم، اين نتيجه حاصل شد كه «حكمت»، كه در سطوحي شكل موعظه و جدال احسن به خود مي‌گيرد، مي‌تواند به مثابه هوش فرهنگي، مبناي تعاملات اجتماعي مسلمانان در ساحت ارتباطات ميان‌فرهنگي باشد.

فاقد چكيده لاتين