واكاوي پيوند تفسير و تحليلهاي اجتماعي در مكتب ادبي معاصر

Review of the link between interpretation and sociology in the contemporary literary school

مكتب ادبي−فرهنگي در تفسير قرآن، كه از سوي امين الخولي در دوران معاصر در مصر بنياد نهاده شد و از بُعد كمّي و كيفي داراي گسترهاي فراتر از تفسيرهاي ادبي كهن است، بر بايسته هايي تكيه دارد كه يكي از آنها ارائه تحليل هاي اجتماعي و داشتن نگاه اجتماعي به آيات قرآن است. پژوهش حاضر با بهره گيري از شيوه متن پژوهي، پيوند ميان تفسير و تحليل هاي اجتماعي از آيات را در نگاشته هاي پيروان مكتب ادبي−فرهنگي واكاوي كرده و بدين نتيجه رسيده است كه: پيوند مزبور در تفسيرهاي ادبي معاصر، به دو گونه بازتاب يافته است كه يكي از آنها با توجه به نقش فضاي اجتماعي عصر نزول در فهم قرآن، در گونه پژوهش هاي «حول القرآن» قرار ميگيرد و ديگري، با مدّنظر قرار دادن بيان كليات مسائل و راه حل هاي اجتماعي در قرآن، از رستۀ مطالعه «درون متني قرآني» به شمار مي آيد، كه گونه نخست را ميتوان از مسائل همراستا و نزديك به «جامعه شناسي معرفت» و مشترك با «نقد جامعه شناختي ادبي» به شمار آورد، و گونه دوم را ميتوان تفسيري عصري با لوني غالباً اجتماعي دانست. اين جستار با دقت در نگرۀ خولي، با اينكه از امتيازهاي اين نظريه، چون «كمك به فهم ملموستر قرآن» سخن ميگويد؛ اما به آسيب هاي آن، مانند «امكان ملازمه با تفسير به رأي» از بُعد روشي و «تمثيلِ غيرواقعي دانستنِ قصه هاي قرآن» از بُعد غايي نيز توجه دارد.

The literary school in the interpretation of the Qur'an was founded by Amin al-Khouli in Egypt. This school relies on components, one of which deals with the "linkage of sociology of philosophy," borrowed from Muhammad Abda. Since this component entails multiple semantic possibilities, it is necessary to determine its 'species', 'quantity' and 'quality' in this school. The present study, through a descriptive-analytical study of the writings of the owners of this school, has concluded that: This element in the literary school leads to the literary study of the Qur'an and in line with the critique of literary sociology and the application of the general principles of science. It is social, neither the extraction of social science propositions from the Qur'an nor the dominance of modern social commentary in interpretation, as social commentators do, or the employment of partial propositions of this science in the service of interpretation, as some scientific commentators Follow Anand. This essay looks closely at Khully's theory, though it speaks of its advantages as "aiding in theoretical theorizing," but of damages such as "the possibility of entangling with the interpretation of the theory" of the methodological dimension and the "allegory". The unrealistic knowledge of the Qur'anic tales does not conceal the ultimate dimension either.