آگامبن و فوكو: حاكميت يا قدرت؟

فلسفۀ سياسي آگامبن از انديشه‌هاي سياسي ميشل فوكو تأثيرات عميقي پذيرفته است. آگامبن نيز همچون فوكو سياست معاصر غربي را نوعي زيست‌سياست مي‌داند كه زندگي (زيست) را ابژۀ خود قرار داده است. اما با وجود اين نظر مشترك و تأكيد آگامبن بر اين‌كه در راستاي تصحيح و تكميل انديشه‌هاي فوكو گام برمي‌دارد، به نظر مي‌رسد اختلافات عميقي نيز ميان ايشان وجود دارد. اين مقاله در پي پاسخ به اين پرسش است كه ديدگاه دو متفكر در باب قدرت و زيست‌سياست چگونه است و چطور مي‌توان پذيرفت كه انديشۀ سياسي آگامبن در راستاي تفكر سياسي فوكو قابل‌تعريف است؟ لذا با بررسي دو مفهوم زيست‌قدرت و زيست‌سياست در آثار اين دو متفكر روشن خواهد شد كه خاستگاه نظريۀ سياسي آگامبن دقيقاً در دل تحليل‌هاي فوكو نهفته است؛ هرچند از نظر آگامبن، نمونه‌هاي عيني زيست‌قدرت در قرن بيستم، يعني دولت‌هاي مدرن و مخصوصاً نازيسم، نشان مي‌دهند كه زيست‌قدرت و حاكميت چنان‌كه فوكو و ديگران پنداشته‌اند از هم جدا نبوده، بلكه از ابتدا قرين هم بوده‌اند و اين ويژگي در قرن بيستم به اوج خود مي‌رسد. بدين‌روي تصحيح و تكميل انديشه‌هاي فوكو منطقاً آگامبن را وادار به بازگشت به خوانش حقوقي قدرت مي‌كند، اما اين بار در بستر زيست‌سياست.