مدل‌هاي ايستا و پويا و ارزيابي كارايي بازار سهام شركت‌هاي پذيرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران

هدف: هدف اين مقاله، ارزيابي كارايي ضعيف بازار سرمايه ايران با استفاده از مدل‌هاي ايستا (ضرايب ثابت) و پويا (ضرايب متغير) است. بسياري از پژوهشگران به بررسي فرضيه‌ كارايي بازار در بازارهاي نوظهور توجه دارند، زيرا به دلايل متعدد، در خصوص كارايي در اكثر اين بازارها ترديد وجود دارد، ولي به نظر مي‌رسد، كاستي‌هاي روش پژوهش و ضعف‏ مدل‌هاي آماري به اين امر كمك كرده است. روش: در اين پژوهش با استفاده از الگوي ARMAGARCH ضرايب ثابت و ضرايب متغير و به‌كارگيري اطلاعات قيمت 58 شركت پذيرفته ‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طي دوره زماني 1385 تا دي‌ 1397، كارايي سطح ضعيف بازار سرمايه ارزيابي شده است. يافته‌ها: معنا‌داري ضرايب اتورگرسيو مدل‌هاي ايستا حاكي از تأييد كارايي 15 شركت و رد كارايي 43 شركت بوده است. به‌منظور بررسي دقيق‌تر موارد ناكارايي، مدل‌هاي پويا براي 43 مورد ناكاراي يادشده برازش شد كه نتايج نشان‌دهنده تأييد كارايي و هم‌گرايي به صفر 12 مورد و نيز رد كارايي اطلاعاتي 31 شركت (كه 9 مورد هم‌گرايي به صفر داشته‌اند) هستند. بر اين اساس، نمي‌توان هر دو فرضيه كارايي و حركت به‌سمت كارايي را تأييد كرد. نتيجه‌گيري: تفاوت در نتايج مدل‌هاي ايستا و پويا، نشان‌دهنده‌ تأثير نوع روش بر نتايج آزمون‌هاي كارايي بازار هستند. نمودارهاي مسير زماني 21 شركت نيز نشان‌دهنده بهبود درجه‌ كارايي و تحولات مثبت از سال 1385 هستند. همچنين، نتايج آزمون‌هاي تكميلي نشان دادند كه هرچه رتبه نقدشوندگي بالاتر باشد، به‌احتمال زياد كارايي مطابق مدل‌هاي پويا تأييد مي‌شود.