تغييرات دهه‌اي ميانگين بارش ماه‌‌هاي فصل سرد در ناحيه خزري طي نيم سدۀ اخير

بارش به عنوان يكي از مهّم ترين عناصر پيچيدۀ اقليمي طي چند دهة گذشته دچار تغييراتي گرديده است. تغيير عناصر اقليمي به ويژه بارش تمام جنبه هاي طبيعي، اجتماعي و اقتصادي جوامع انساني را متأثر مي سازد. تغييرات بارش در نواحي مختلف، به‌شكل متفاوت بوده است. هدف مطالعۀ حاضر بررسي چگونگي تغييرات دهه اي ميانگين بارش ماهانة فصلِ سردِ ناحيه خزري طي نيم قرن اخير مي باشد. بدين منظور از پايگاه داده هاي روزانه بارش، حاصل ميان‌يابي 385 ايستگاه ‌همديد، اقليم‌شناسي و باران سنجي سازمان هواشناسي كشور و ايستگاه‌هاي باران سنجي وزارت نيرو طي بازة زماني 20161966 (51 سال)، با تفكيك مكاني 3 × 3 كيلومتر استفاده شده است. نتايج نشان داد در يازده سال اخير (2006 تا 2016) شيو مكاني ميانگين بارش از جنوب غربي درياي خزر به سمت ارتفاعات البرز و شرق ناحيه جابه‌جا شده است، بدين‌ترتيب وسعت مكاني بارش هاي كم مقدار رو به فزوني و نواحي توأم با بارش‌هاي پرمقدار كاهش يافته است. اين كاهش در مقدار (ميانگين) بارش فصل‌هاي سرد سال (زمستان و پاييز) با رفتاري تناوبي رخ مي‌داده است. اين تناوب در بازه‌هاي دهه‌اي نمود يافته است. از آن جا كه بارش ماه‌هاي سرد سال در ناحيه خزري به پرفشارهاي حرارتي و نيز چرخندهاي مديترانه‌اي نسبت داده مي‌شود، كاهش پهنه‌هاي پرباران را مي‌توان به عواملي كه اين پديده‌ها را كنترل مي‌كنند، نسبت داد. مطالعات پيشين گوياي تغييراتي در گسترۀ زير پوشش سامانه‌هاي جنبحارهو  در نتيجه پيكره‌هاي اقليمي جنب قطبي و تغيير تباين گرمايي اين دو ناحيه است. در نتيجه روند عمومي بارش ناحيۀ خزري كاهشي بوده است.