تحليل سري‌هاي زماني ديرپايي فصل بارش در ايران

سرزمين ايران داراي آب‌وهواي خشك و نيمه‌خشك است و توزيع مكاني زماني بارش در آن، بسيار نا يكنواخت است. يكي از ابعاد بارش كه براي پيش‌بيني‌هاي زماني و همچنين برنامه‌ريزي و اقدامات لازم در زمينه مديريت منابع آب و غذا، اهميت بِسزايي دارد؛ دوام و ديرپايي فصل بارش است. از اين رو در پژوهش پيش رو، ابتدا بر پايه داده‌هاي روزانه بارش از مجموع 108 ايستگاه اعم از هواشناسي و وزارت نيرو، ديرپايي فصل بارش كشور در دوره مرطوب (سپتامبر مي)، در سري زماني 25 ساله (19912015) براي هر سال محاسبه شد. در مرحله بعد با استفاده از تحليل خوشه‌اي، پنج پهنه بارشي به ترتيب بسيار ديرپا، ديرپا، ميانوند، كوتاه و بسياركوتاه در محيط سورفر و با روش كريجينگ پهنه‌بندي شد. سپس به منظور بررسي تغييرات ديرپايي فصل بارش، از آزمون من كندال ويرايش شده يو و ونگ (Yue Wang) استفاده شد. نتايج نشان داد كه پهنه يك داراي ديرپاترين طول دوره بارشي بوده، ديرپايي فصل بارشي آنبه طور معني‌داري در حال افزايش است. در پهنه دو، اگر چه ديرپايي فصل بارشي در حال كوتاه شدن است ولي در بخش‌هايي در دامنه‌هاي جنوبي البرز افزايش معني‌دار مشاهده مي‌شود. در پهنه سه بويژه در نواحي شرقي و جنوب غربي، فصل بارشي در حال كوتاه شدن و در نواحي مركزي در حال افزايش است. در پهنه چهار و پنج، فصل بارشي كوتاه و بسيار كوتاه است و روند كاهشي فصل بارشي نيز به صورت معني‌داري ادامه دارد. بدين ترتيب در اكثر پهنه‌ها، فصل بارش در حال كوتاه‌تر شدن است. تنها در پسكرانه‌هاي جنوبي درياي خزر تا دامنه‌هاي جنوبي البرز و دامنه‌هاي شرقي زاگرس  فصل  بارش به طور معني‌داري در حال طولاني‌تر شدن است.