چشم‌اندازهاي نظريه عقلانيت محدود در اقتصاد اسلامي

‌در دهه‌هاي اخير رويكرد عقلانيت محدود طرفداران زيادي در علم اقتصاد پيدا كرده است. در اين رويكرد به محدوديت‌هاي مختلف بشر در انتخاب عقلايي از‌جمله محدوديت‌هاي شناختي توجه شده است. ‌در اين مقاله به بررسي ميزان تطابق اين نظريه با رويكرد اسلامي به عقلانيت و ظرفيت‌هاي اقتصاد اسلامي براي بهبود آن مي‌پردازيم. بنا به فرضيه مقاله، در منابع ديني از نوعي عقلانيت محدود سخن به ميان آمده كه مي‌تواند با استفاده از رهنمودهاي ديني به‌سمت نوعي عقلانيت تكامل‌يافته بهبود يابد. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه در منابع اسلامي علاوه بر توجه به محدوديت‌هاي شناختي بشر در زمينه تحليل گزينه‌ها و حسابداري ذهني مربوطه، به محدوديت‌هاي انگيزشي، هيجاني و ارادي بشر نيز توجه شده است. در رويكرد اسلامي، غلبه تمايلات انسان به سمت شهوات غيرسنجيده يكي از محدوديت‌هاي قواي تمايلي انسان است كه وي را از عقلانيت دور مي‌سازد. اسلام براي مهار ‌محدوديت‌هاي انتخاب عقلايي افراد سعي در تقويت ابعاد شناختي بشر و همچنين تقويت قدرت خودكنترلي و خويشتن‌داري بشر دارد. در اين زمينه به ظرفيت تذكر و تلنگرهاي اجتماعي، دين و اخلاق اسلامي و تعهدسازي دروني توجه شده است.