پديد آورندگان :
محمدي، حسين دانشگاه فردوسي مشهد - گروه اقتصاد كشاورزي , اعظم رحمتي، الهه دانشگاه فردوسي مشهد - گروه اقتصاد كشاورزي , كرباسي، عليرضا دانشگاه فردوسي مشهد - گروه اقتصاد كشاورزي
چكيده فارسي :
در ايران به دليل ناهمگوني‌هاي زياد بين استان‌هاي كشور چه به لحاظ شرايط اقليمي و منبع‌هاي طبيعي و نيز به لحاظ ميزان سرمايه‌گذاري و توليد، براي فعاليت‌هاي اقتصادي به ويژه در بخش كشاورزي، برنامه‌ريزي منطقه‌اي در سطح استان‌ها براي بهره‌برداري از توان بالقوه و ظرفيت‌هاي استان‌هاي كشور، ضرورتي انكارناپذير است. از آنجا كه بررسي توانايي و قابليت استان‌هاي مختلف در فرايند توسعه در هريك از زيربخش‌هاي كشاورزي، امكان برنامه‌ريزي و اصلاح‌هاي لازم براي بهبود رشد اقتصادي را فراهم مي‌كند و راهبرد سودمندي براي سرعت بخشيدن به توسعه كسب و كارهاي كشاورزي است؛ اين پژوهش با هدف شناسايي قابليت استان‌هاي كشور در توسعه هريك از زيربخش‌هاي كشاورزي، تغييرپذيري‌هاي زماني اين قابليت‌ها را با معرفي شاخص ضريب مكاني پويا بررسي كرده و با ادغام دو روش ضريب مكاني پويا و ايستا، امكان تجزيه و تحليل وضعيت بالفعل و بالقوه استان‌هاي كشور در بخش كشاورزي را طي سال‌هاي 1390 تا 1396 فراهم كرده است. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد با گذر زمان شمار استان‌هاي داراي قابليت در بخش كشاورزي كاهش يافته است. همچنين قابليت و ظرفيت توسعه بخش كشاورزي بر مبناي ميانگين‌هاي شاخص ضريب مكاني ايستا (455/1) و پويا (999/0) محاسبه شده است كه در استان‌هاي كشور، طي دوره مورد بررسي درحال كاهش بوده است. درحالي‌كه شاخص ضريب مكاني ايستا به ترتيب استان‌هاي گلستان و مازندران را به عنوان با قابليت‌ترين و استان‌هاي تهران و بوشهر را به عنوان كم‌قابليت‌ترين استان‌هاي كشور در بخش كشاورزي معرفي مي‌كند؛ بر مبناي نتايج شاخص ضريب مكاني پوياي بخش كشاورزي، به ترتيب استان‌هاي هرمزگان و گيلان بيشترين توان بالقوه توسعه و استان‌هاي بوشهر و خراسان جنوبي كمترين توان بالقوه توسعه را دارند. افزون بر اينT نتايج بررسي در زيربخش‌هاي كشاورزي نشان مي‌دهد كه شاخص ضريب مكاني ايستا، به ترتيب در زيربخش‌هايي ماهيگيري، دامداري و جنگلداري بالاترين ميزان را دارد؛ در حالي‌كه بر مبناي شاخص ضريب مكاني پويا به ترتيب زيربخش‌هاي ماهيگيري، جنگلداري و زراعت و باغداري بيشترين توان بالقوه توسعه را دارند. با توجه به نتايج تحقيق پيشنهاد مي‌شود در آغاز قابليت هر استان و نيز ظرفيت‌هاي مورد نياز استان متناسب با توسعه هر زيربخش كشاورزي، سنجيده شود و سپس ظرفيت‌سازي لازم براي پشتيباني از توسعه هر كدام از زيربخش‌هاي كشاورزي صورت پذيرد.
چكيده لاتين :
In Iran, due to the large disparities between the provinces of the country, both in terms of climatic conditions and diverse natural resources and in terms of investment and production, for economic activities, especially in the agricultural sector, regional planning at the provincial level is an undeniable necessity to exploit the potentials and capacities of provinces. The main objective of this study was to identify the capabilities of the provinces in the development of each agricultural sub-sector and time changes of these capabilities by introducing the dynamic spatial coefficient index and by integrating two methods of dynamic and static spatial coefficient, the possibility of analyzing the actual and potential situation It has provided the agricultural sector during the years 1390 to 1396. The results of this study show that over time, the number of capable provinces in the agricultural sector has decreased. Also, the development potential of the agricultural sector has been calculated based on the average values of the static coefficient index (1.455) and dynamic (0.999) index, which has been decreasing in the provinces of the country during the period under review. While the static spatial coefficient index introduces Golestan and Mazandaran provinces as the most capable and Tehran and Bushehr provinces as the least capable provinces in the agricultural sector, respectively; According to the results of the dynamic spatial coefficient index, Hormozgan and Gilan provinces have the highest development potential and Bushehr and South Khorasan provinces have the lowest development potential, respectively. In addition, the results of the study in agricultural sub-sectors show that the static spatial coefficient index has the highest values in the sub-sectors of fishing, animal husbandry and forestry, respectively; While according to the dynamic spatial coefficient index, the sub-sectors of fishing, forestry and agriculture and horticulture have the greatest potential for development.
