غلظت عناصر كم‌مصرف در ارقام گندم نان با روي‌كارايي متفاوت در شرايط كمبود روي و روي كافي

كمبود عناصر كم مصرف، به ويژه روي، به خاطر كاهش رشد و نمو گياهان و در نتيجه تحت تأثير قرار دادن زندگي انسان ها يك مشكل جهاني است. بعضي از راه كار هاي مورد استفاده توسط گياهان رويكارا براي جذب و استفاده بهينه از روي خاك ممكن است در جذب ديگر عناصر كم مصرف از جمله آهن، مس و منگنز تداخل ايجاد كند. براي مطالعه اثر كمبود روي بر غلظت عناصر روي، آهن، مس و منگنز در ريشه، شاخساره و دانه ارقام گندم نان با روي كارايي متفاوت، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كاملاً تصادفي در سه تكرار در گلخانه تحقيقاتي دانشگاه اروميه در سال 1396 انجام شد. به اين منظور چهار رقم گندم نان شامل دو رقم رويكارا (بيات و نيك نژاد) و دو رقم رويناكارا (هيرمند و كرج 1) در گلدان هاي حاوي خاك شني شسته شده ي بدون روي (عدم كاربرد روي) و حاوي روي كافي (كاربرد 5 ميلي گرم دركيلوگرم) كاشته شدند. نمونه گيري از ريشه و شاخساره در مرحله 30 درصد سنبله دهي و دانه در زمان رسيدگي كامل انجام گرفته و غلظت عناصر روي، آهن، مس و منگنز در اندام ها اندازه گيري شد و ميانگين ارقام رويكارا و ميانگين ارقام رويناكارا محاسبه گرديد. نتايج نشان داد كاهش روي خاك باعث شد در ريشه، غلظت آهن و مس (به‌ترتيب 37.97 و 7.9 درصد) و در دانه، غلظت آهن و منگنز (به ترتيب 24.58 و 6.33 درصد) افزايش يابد. هم چنين با كاهش روي خاك، غلظت منگنز در ريشه (15 درصد) و غلظت آهن، مس و منگنز در شاخساره (به ترتيب 39.44، 28.5 و 16.19 درصد) و غلظت مس در دانه (24.51 درصد) كاهش پيدا كرد. در مقايسه با ارقام رويناكارا، غلظت روي، مس و منگنز ريشه (به ترتيب 13.4، 44.88 و 10.32 درصد) و غلظت آهن دانه ارقام رويكارا (6.42 درصد) بيش تر بود. در شرايط كمبود روي، ارقام رويكارا از غلظت آهن ريشه (18.55 درصد) و غلظت روي دانه (11 درصد) بيش تري نسبت به ارقام رويناكارا برخوردار بودند. مقايسه توانايي انتقال نسبي عناصر به شاخساره ارقام با روي كارايي متفاوت نشان داد، در شرايط كمبود روي، ارقام رويكارا از توانايي كم تري در انتقال روي (53.85 درصد)، آهن (29.69 درصد)، مس (21.69 درصد) و منگنز (50.17 درصد) در مقايسه با ارقام رويناكارا (به ترتيب با 79.77، 37.68، 27.65 و 70.91 درصد) برخوردار بودند. به طوركلي مي توان گفت، ارقام رويكاراي گندم نان از غلظت عناصر كم مصرف روي، آهن و منگنز بيش تري در ريشه و دانه برخوردار بوده و قابليت استفاده از عناصر كم مصرف در اندام هاي آن ها بيش تر از ارقام رويناكاراست، با اين حال ارقام رويكارا از توانايي كم تري در انتقال روي، آهن، مس و منگنز از ريشه به شاخساره برخوردار هستند.