بررسي و تفكيك جزيره حرارتي و گرمايش جهاني در دشت مشهد

جهان امروزه جريان بي‌سابقه‌اي از شهري ‌شدن را تجربه مي‌نمايد. با توسعه شهرنشيني، وسعت بيشتري از پوشش طبيعي مناطق كشاورزي و جنگل جاي خود را به شهرها داده و معضلات اكولوژيستي شهري، منجمله ايجاد جزاير حرارتي، براي زيست‌گاه موجودات زنده فراهم آورده است. از طرفي گرم شدن زمين در ساليان اخير بر اثر پديده گرمايش جهاني نيز، كه بر اثر فعاليت‌هاي انساني ايجاد مي‌شود، بر اين مشكلات مي‌افزايد. اما اين دو منشاء يكساني نداشته و تفكيك آن از طريق تفاضل مقادير بدست آمده در شهر و نقاط مجاور، در مديريت شهري لازم و ضروري است. پژوهش حاضر بر روي دشت مشهد، با استفاده از تصاوير ماهواره لندست 5، لندست 7 و لندست 8 بين سال‌هاي 1996 تا 2016 ميلادي انجام گرديد. در اين مطالعه به كمك روش‌هاي مختلف تعيين دماي سطح (LST)، دماي پوشش گياهي محاسبه شد. نتايج نشان داد كه ميانگين دماي سطح زمين (LST) منطقه مطالعاتي در روزهاي تحت بررسي، به طور ميانگين بين 9/17 تا 0/49 درجه سانتي‌گراد در مناطق مختلف آن داراي تغييرات زماني و مكاني است. بيشترين و كمترين مقادير ميانگين دماي سطح زمين به ترتيب در كاربري‌هاي شهري و كوهستاني مشاهده شد. هم چنين، مناطق شهري داراي تفاوت محسوس دماي سطح زمين (LST) نسبت به ساير كاربري‌ها مي باشد. نتايج استفاده از الگوريتم‌هاي مختلف محاسبه LST در دشت مشهد نشان داد كه روش پنجره مجزا (SW) نسبت به ساير روش‌ها مقادير بالاتري از LST را ارائه مي‌دهد، اين روند تقريباً در تمامي كلاس‌هاي كاربري اراضي در منطقه مطالعاتي ديده شد. در مناطق شهري، از بين روش‌هاي مختلف تعيين LST، بيشترين همبستگي‌ها بين دماي هوا در ايستگاه سينوپتيك مشهد و LST محاسباتي به روش تك كاناله يا SC ديده شد (R2=0.964). در مناطق كوهستاني و كشاورزي، نيز بيشترين همبستگي‌ها بين دماي هوا و LST محاسباتي به روش تك پنجره اصلاحي يا IMW ديده شد (R2=0.951) و (R2=0.943).