ارزيابي انتقال فلزات سنگين (سرب، نيكل و واناديوم) در زنجيره غذايي تالاب هورالعظيم

فلزات سنگين يكي از مهم ترين تركيبات آلي آلوده كننده محيط زيست هستند كه به دليل فعاليت هاي انساني در محيط زيست وارد شده اند. اين مطالعه به منظور بررسي فلزات سنگين در بهار 1397 و در 7 ايستگاه تالاب هورالعظيم انجام شده است. جامعه آماري براي سنجش فلزات سنگين نيكل، سرب و واناديوم با 3 تكرار شامل 21 نمونه رسوب، 21 نمونه آب، 21 نمونه گياه ني و 21 نمونه ماهي بني (Mesopotamichthys sharpeyi) بود. در رسوبات، عنصر نيكل با ميانگين 9.18 ±28.56 ميلي گرم در كيلوگرم بالاترين غلظت و واناديوم و سرب با مقادير 8.35 ±21.57 ميلي گرم در كيلوگرم و 1.82 ±2.74 ميلي گرم در كيلوگرم در رتبه هاي بعدي قرار داشتند(P 0.05). در آب، غلظت فلزات سرب و نيكل به ترتيب محدوده اي بين 0/11-0/13 و 0/11-0/12 ميلي گرم بر ليتر و واناديوم موجود در آب در ايستگاه 7 با 1.08 ميلي گرم بر ليتر بالاترين غلظت را داشت(P 0.05 ) و واناديوم از غلظت نيكل و سرب بالاتر بود (P 0.05 ). واناديوم با ميانگين غلظت 1.26 (محدوده 0/90-2/50) ميلي گرم بر كيلوگرم بالاترين غلظت را در گياه ني داشت(P 0.05) و بجز در گياه ني دو ايستگاه 2 و 3 كه به ترتيب نيكل و سرب غلظت بالاتري داشتند، در ساير ايستگاه ها واناديوم بالاترين غلظت را داشت(P 0.05 ). در عضله ماهي بني صيد شده از ايستگاه 7، فلز سرب و واناديوم با مقادير 0.08 ±1.52 و 0.07 ±0.71 ميلي گرم بر كيلوگرم و نيكل با مقدار 0.04 ±0.54 ميلي گرم بر كيلوگرم در ايستگاه 5 بالاترين مقدار را داشت(P 0.05). رسوبات تالاب هورالعظيم از نظر مقادير شاخص آلودگي اكولوژيكي، ريسك اكولوژيكي كم را نشان دادند. مقايسه ميانگين غلظت فلزات در عضله ماهي بني با استانداردها WHO و NHMRC، ناسالم بودن عضله ماهي را از نظر تغذيه نشان داد. بين غلظت فلزات سنگين در زنجيره رسوب، آب، گياه ني و ماهي همبستگي وجود داشت و رسوب و گياه ني ذخيره گاه اصلي فلزات سنگين در تالاب بودند.