بررسي اثر پيش‌تيمار بذر با اسيد جيبرليك و پيش‌سرمادهي بر خصوصيات جوانه‌زني گونه‌هاي مريم گلي (Salvia)

اين پژوهش جهت ارزيابي پاسخ جوانه‌زني بذور يازده گونه مريم گلي (Salvia sp.) نسبت به پرايمينگ با اسيد جيبرليك و پيش‌سرمادهي طي سال 1396 در مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع ايران به صورت اسپيليت پلات و در قالب طرح كاملاً تصادفي با 4 تكرار انجام شد. تيمارهاي مورد استفاده شامل شاهد، 2 سطح از تيمار پرايمينگ با اسيد جيبرليك 500 ميلي گرم در ليتر (طي 24 و 48 ساعت) و 2 سطح از تيمار پيش‌سرمادهي در دماي 4 درجه سانتي گراد (2 و 4 هفته) بود. درصد و سرعت جوانه‌زني، طول ريشه چه، طول ساقه چه و شاخص بنيه بذر به عنوان صفات فيزيولوژيكي گونه هاي موردنظر مطالعه شدند. بر اساس نتايج حاصله، با پرايمينگ بذور به مدت 24 ساعت در اسيد جيبرليك، مقادير كليه صفات مورد بررسي از آنها نسبت به شاهد افزايش داراي معني داري بود؛ اما استفاده از اين تيمار به مدت 48 ساعت سبب تغيير معني داري در صفات فوق نسبت به شاهد نگرديد. از سوي ديگر، پيش‌سرمادهي بذور به مدت 2 هفته نيز سبب افزايش معني دار صفات فوق نسبت به شاهد شد؛ در حالي كه صفات مذكور با اعمال تيمار پيش‌سرمادهي به مدت 4 هفته نسبت به شاهد، اختلاف معني داري به لحاظ آماري با يكديگر پيدا نكردند. نتايج فوق الذكر نشان مي دهند با وجود آن كه خواب فيزيولوژيكي بذور از طريق القاء جوانه‌زني با كمك اسيد جيبرليك به عنوان يك تنظيم كننده رشد گياهي مي تواند قابل شكست باشد، اما اثر سوزانندگي حاصل از تماس اسيد با جنين بذور طي مدت زمان طولاني مي تواند خصوصيات جوانه‌زني بذور را كاهش دهد. همچنين با وجود آن كه پيش‌سرمادهي بذور به دليل ايجاد تغيير در نسبتِ هورمون هاي دروني و افزايش غلظت جيبرلين مي تواند سبب افزايش خصوصيات جوانه‌زني بذور گردد، اما اگر بذور بيش از حد در معرض پيش‌سرمادهي قرار گيرند، جوانه‌زني آنها به دليل اثر منفي پيش‌سرمادهي بر فعاليت آنزيم ها و متعاقباً كم شدن فعاليت هاي متابوليسمي و بيوسنتزي مورد نياز براي جوانه‌زني، رخ نخواهد داد.