اثرات تغذيه نيتروژن و محلول‌پاشي سيتوكينين بر مؤلفه‌هاي جوانه‌زني بذرهاي توليدي گندم در شرايط گرماي انتهاي فصل

به منظور مطالعه خصوصيات جوانه‌زني بذرهاي گندم رقم چمران حاصله از پايه هاي مادري تيمار شده با سطوح مختلف نيتروژن و محلول پاشي سيتوكينين تحت تأثير تنش گرماي انتهاي فصل، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملأ تصادفي با چهار تكرار در آزمايشگاه تكنولوژي بذر دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل كاربرد مقادير صفر، 75، 150 و 225 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و سه سطح محلول پاشي هورمون سيتوكينين (صفر، 50 و 100 ميكرومولار) روي گياه مادري كه در دو تاريخ كشت (تاريخ كاشت بهينه و تاريخ كاشت با تأخيركه جهت مواجه شدن گياه با تنش گرماي انتهاي فصل) بودند. نتايج نشان داد كه اثرات ساده كود نيتروژن بر تمامي صفات به استثناي وزن خشك ساقه چه و ريشه چه، شاخص وزني قدرت، كارايي و كسر ذخاير بذر و وزن هزار دانه، داراي اثر معني دار بود؛ در حالي كه اثر تاريخ كشت بر تمامي خصوصيات جوانه‌زني (به استثناي وزن خشك ساقه چه) معني دار بود. اثر محلول پاشي سطوح مختلف هورمون سيتوكينين بر گياه مادري، تنها بر درصد و يكنواختي جوانه‌زني، زمان لازم براي 90 درصد جوانه‌زني، شاخص طولي قدرت و تحرك ذخاير بذر و وزن هزار دانه اثر معني دار نشان داد. نتايج اثرات متقابل نشان داد كه تيمار مصرف نيتروژن در تاريخ كشت دير هنگام (تنش) بيشترين سرعت جوانه‌زني (0/30 جوانه در روز) را داشت. بيشترين تحرك (1/6 ميلي گرم در ميلي‌گرم) و شاخص قدرت بذر (17/19) از تيمار سطوح بالاي نيتروژن و سيتوكينين حاصل شد. اثرات سه گانه كود نيتروژن، هورمون سيتوكينين و تاريخ كاشت نيز نشان داد، بيشترين درصد جوانه‌زني (100 درصد) گندم در تاريخ كشت توصيه شده و سطوح بالاي سيتوكينين و نيتروژن و كمترين مقدار آن (66 درصد) از تاريخ كاشت دير هنگام (تنش)، 150 كيلوگرم نيتروژن و عدم كاربرد سيتوكينين به دست آمد. به طور كلي هورمون سيتوكينين مقاومت به تنش گرماي انتهاي فصل گندم و درصد جوانه‌زني بذر توليدي را افزايش داد.