ارائه مدل اثرگذاري دانش و آگاهي‌هاي زيست‌محيطي زنان مناطق مرزي بر پايداري زيست‌بوم‌ها مطالعه موردي: سكونتگاه‌هاي شهرستان مرزي مريوان

در عصر حاضر، دانش زيست‌محيطي به دنبال حفاظت از محيط‌زيست در پيوند با محيط اجتماعي از طريق افزايش آگاهي‌هاي زيست‌محيطي در سطح جامعه و تقويت دانش و فرهنگ زيست‌محيطي در زمينه‌هاي مختلف جامعه همراه شده است. در اين ميان تأكيد بر نقش زنان به‌عنوان حافظان محيط‌زيست بر كسي پوشيده نيست. زنان همواره به‌عنوآن‌يكي از اصلي‌ترين نهادهاي تربيتي جامعه و خانواده به شمار مي‌روند كه در قرن حاضر در اثر جديت و سعي خود به پيشرفت‌هاي چشمگيري دست‌يافته‌اند. مشاركت فعال زنان در جهت نهادينه كردن فرهنگ زيست‌محيطي و ضرورت ايجاد بسترهاي لازم جهت نيل به محيط‌زيست پايدار امري است كه در چند سال اخير به يك پارادايم جديد در پايداري زيست‌بوم‌ها مبدل شده است تا جايي كه، آگاهي ساكنين از مسائل زيست‌محيطي پيرامون به‌ويژه آگاهي زنان ضروري تلقي مي‌شود. توجه به مناطق مرزي ايران با در نظر گرفتن مرزهاي طولاني با كشورهاي همسايه كه بخش اعظمي از مرزها را عناصر محيط‌زيستي تشكيل داده است، نيازمند برنامه‌ريزي و ارزيابي‌هاي محيط‌زيستي مي‌باشد. در اين راستا، هدف اصلي اين پژوهش تبيين چگونگي اثرگذاري دانش و آگاهي‌هاي زيست‌محيطي زنان مناطق مرزي بر پايداري زيست‌بوم‌ها مي‌باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف كاربردي است و با رويكرد تحليلي، ابتدا از منابع اسناديكتابخانه‌اي بهره گرفته و مفاهيم مرتبط با دانش و آگاهي‌هاي زيست‌محيطي زنان را موردبررسي قرار داده و سپس مدل عوامل اثرگذار بر پايداري زيست‌بوم‌ها را تبيين نموده است. درنهايت با استفاده از مدل‌سازي معادلات ساختاري، سنجش ميزان اثرگذاري دانش و آگاهي‌هاي زيست‌محيطي زنان سكونتگاه‌هاي شهرستان مرزي مريوان انجام‌شده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد، «ميزان تحصيلات» با ضريب تأثير 98 درصد مهم‌ترين متغير اثرگذار مي‌باشد و در ميان عوامل وابسته مدل متغير «ميزان حفاظت از منابع محيطي» بيش‌ترين تأثيرپذيري را داشته است و بر اساس ضريب تعيين محاسبه‌شده، متغيرهاي مستقل مدل پژوهش تا سطح 90 درصد پايداري زيست‌بوم‌ها را تبيين مي‌نمايند. بنابراين مي‌توان گفت كه افزايش دانش‌پايه زنان در سكونتگاه‌هاي مرزي مي‌تواند نگرش محيطي آنان را تغيير دهد و در نتيجه احساس مسئوليت نسبت به حفاظت از منابع طبيعي به وجود آورد. درنهايت متناسب با شرايط و موقعيت مرزي مطالعه موردي، راهكارهاي اساسي در اين زمينه ارائه‌شده است.