ريخت‌شناسي معماري معنامحور با استفاده از روش چيدمان فضا (مطالعه موردي: مسجد حكيم اصفهان)

برخي از نظريه‌پردازان بر اين اصل اعتقاد دارند كه با طراحي محيط كالبدي، معنا به وجود مي‌آيد. لذا معنا از دو حيث قابل بررسي است: بعد ذهني و عيني يا فيزيكي. هدف از پژوهش تبيين معنا در معماري بناهاي شاخص مذهبي دوره صفويه اصفهان، با استفاده از تحليل ويژگي‌هاي فيزيكي فضاي معماري آنهاست. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به اين پرسش است كه كدام يك از فضاهاي مسجد از بعد فيزيكي و كالبدي معنادهي بيشتري دارد و دليل معناداري فضاهاي مسجد چيست؟ به همين منظور از ميان ادوار تاريخي، دوره صفويه و از ميان بناهاي مذهبي، مسجد حكيم اصفهان به عنوان نمونه موردي انتخاب شد. روش تحقيق در پژوهش حاضر از نوع توصيفيتحليلي مي‌باشد. روش تحليل آن نيز با استفاده از نرم‌افزار دپس مپ و آناليز مؤلفه‌هاي ريخت‌شناسي معماري نظير: هم‌پيوندي، نفوذپذيري، گوناگوني، خوانايي، وحدت فضايي و عمق فضا در فضاهاي مختلف مسجد حكيم است. پس از آناليز نقشه‌ها توسط نرم‌افزار دپس مپ و مشاهده رفتارهاي حركتي انساني، اين نتيجه حاصل گشت كه حياط علاوه بر داشتن شفافيت و تداوم ديد بصري، داراي ميزان بالاتري از هم پيوندي، نفوذپذيري و وحدت فضايي مي‌باشد. همچنين از حيث گوناگوني شبستان با تلفيق فضاهاي باز، نيمه باز و بسته، نسبت به ساير فضاهاي مسجد از ميزان گوناگوني بيشتري برخوردار است و علاوه بر آن داراي بيشترين ميزان قابليت انتخاب بوده است. مشاهده ميداني رفتار حركتي و بصري بازديدكنندگان مسجد نيز تأييدي بر اين مدعاست. از دستاوردهاي اين پژوهش مي‌توان در طراحي مساجد امروزي با توجه به الزامات و نيازهاي جديد نيز بهره جست.