تبيين و ارزيابي نظريۀ ميرزا مهدي اصفهاني در مسئلۀ شناخت خداوند متعال

Explaining and Evaluating the Theory of Mirza Mehdi Isfahani on the Issue of Knowing God Almighty

يكي از دغدغه‌هاي مهم متفكران اسلامي در طول تاريخ، شناخت صحيح خداوند متعال بوده است. ميرزا مهدي اصفهاني با تأكيد بر آيات و روايت، درصدد بيان روش خاصي براي شناخت خداوند متعال است كه با روش فلاسفه و عرفا متفاوت است. ازنظر ميرزا مهدي اصفهاني، استدلال‌هاي فلسفي نه‌تنها ما را به خداوند متعال نمي‌رساند، درواقع حجابي براي معرفت خداوند متعال است و اين شناخت ما را در مفاهيم ذهني متوقف مي‌كند. ازنظر ميرزا مهدي، شناخت و معرفت ذات الهي تنها به‌وسيلۀ خداوند متعال و با معرفت فطري حاصل مي‌شود. ميرزا مهدي بيان مي‌كند در مسئلۀ شناخت خداوند بايد ميان دو مقام اثبات خداوند و معرفت خداوند تفكيك قائل شد. منابع ديني، يكي از منابع مهم و تأكيدشدۀ ميرزامهدي اصفهاني است. با مراجعه به منابع ديني، مشخص مي‌شود تفكيك ميان دو مقام اثبات و معرفت خداوند صحيح نيست و چاره‌اي غير از استفاده از مفاهيم ذهني براي شناخت خداوند متعال نيست. همچنين با توجه به بسيط‌بودن خداوند متعال، مشخص مي‌شود معرفت فطري تبيين‌شدۀ ميرزامهدي، امر ناممكني است.

One of the important concerns of Islamic thinkers throughout history has been the correct knowledge of God Almighty. Mirza Mehdi Isfahani, by emphasizing verses and narrations, seeks to express a special method for knowing God Almighty, which is different from the method of philosophers and mystics. In the present study, the author evaluates Mirza Mehdi Isfahani's theory on the issue of knowing God Almighty. By referring to the works of Mirza Mehdi Isfahani and the commentators of his views, it becomes clear that according to Mirza Mehdi Isfahani, philosophical arguments not only do not lead us to God Almighty but are a veil for the knowledge of God Almighty and this knowledge stops us in recognizing mental concepts. According to Mirza Mehdi, the knowledge of the divine essence can be obtained only by God Almighty and with innate knowledge. Mirza Mehdi states that in the matter of knowing God, a distinction must be made between the two positions of proving God and knowing God. By referring to religious sources, which are important and emphasized sources of Mirza Mehdi Isfahani, it becomes clear that the distinction between the two positions of proof and knowledge of God is not correct and we have no choice but to use mental concepts to know God Almighty. Also, due to the simplicity of God Almighty, it becomes clear that the innate knowledge explained by Mirza Mahdi is impossible.