مدل‏ سازي ميزان فرسودگي شهري و گونه‏ شناسي بافت فرسودۀ شهر قم

نوسازي و مداخله در بافت فرسوده فرايندي پيچيده و چندبُعدي است. بسياري از برنامه‏ريزان شهري بر اهميت گونه‏شناسي و گونه‏بندي به‏عنوان اولين و مهم‏ترين گام در فرايند مداخله بافت‏هاي فرسوده شهري تأكيد كرده‏اند. بر اين اساس، تأكيد اين مطالعه بر ارائه روشي علمي و سيستمي براي شناسايي شاخص‏هاي مؤثر در فرسودگي و گونه‏بندي بافت فرسوده براساس شدت فرسودگي است. روش پژوهش توصيفيتحليلي و جامعه آماري شامل 1609 بلوك فرسوده شهر قم است. تجزيه و تحليل اطلاعات به صورت كمي و كيفي است و از روش‏هاي آمار استنباطي و با استفاده از نرم‏افزارهاي SPSSو Arc GISبهره گرفته شده است. در اين فرايند، نخست براي بررسي شاخص‏هاي مؤثر بر فرسودگي و سپس ميزان فرسودگي بلوك‏ها با استفاده از مدل تحليل عاملي نوع Rشاخص‏هاي پژوهش در چهار عامل كالبدي، جمعيتياجتماعي، اقتصادي، و زيست‏محيطي بارگذاري شدند و با توجه به ميزان فرسودگي كل و با بهره‏گيري از روش تخمين تراكم كرنل گونه‏بندي شدند. نتايج يافته‏هاي پژوهش نشان مي‏دهد شش عامل از عوامل اصلي و تأثيرگذار بر فرسودگي در شهر قم مي‏باشند و اين عوامل در مجموع 95/67 درصد فرسودگي شهري را تبيين مي‏كنند. عوامل اقتصادي و جمعيتياجتماعي مهم‏ترين عوامل شناخته شدند و ميزان فرسودگي با شاخص‏هاي اقتصادي از جمله قيمت زمين، گروه‏هاي شغلي و درآمدي، و امكانات و تسهيلات مسكن بيشترين ارتباط را داشته است. همچنين، در ارتباط با اولويت‏هاي توسعه و مداخله در بافت، نتايج تابع برآورد تراكم كرنل نشان داد پهنه‏هاي واقع در شمال و جنوب محدودهبافت فرسوده شهر از مستعدترين و بالاترين احتمال شدت و گسترش فرسودگي برخوردارند كه براساس يافته‏هاي به‏دست‏آمده در اولويت بالايي جهت مداخله قرار مي‏گيرند.