ارزيابي دامنه صفات زراعي نخود (Cicer arietinum L.) ديم در مناطق سرد كشور

معرفي ارقام سازگار با مناطق مختلف و داراي صفات برجسته زراعي از اهم اولويت هاي به نژادگران نخود ديم به‌شمار مي آيد. براي تعيين حد و حدود بهينه صفات زراعي نخود ديم، بانك اطلاعاتي با بيش از 8000 ژنوتيپ از ايستگاه هاي تحقيقات كشاورزي ديم مناطق سرد (مراغه، كردستان، زنجان، اروميه و اردبيل) به مدت 20 سال (1395-1375) جمع‌آوري شد. حد و حدود بهينه تعداد روز تا گلدهي، تعداد روز تا رسيدگي فيزيولوژيك، طول دوره پُرشدن دانه، ارتفاع بوته و وزن100دانه با استفاده از روش هاي خطوط مرزي و ميانگين گيري از جامعه داراي عملكرد بالا تعيين شد. نتايچ نشان داد حد بهينه ارتفاع گياه، وزن100دانه، تعداد روز تا گلدهي، تعداد روز تا رسيدگي فيزيولوژيك و طول دوره پُرشدن دانه با خطوط مرزي به‌ترتيب 29.8 سانتي متر، 34.0 گرم، 56.2 روز براي كشت بهاري و 89.2 روز براي كشت پاييزي، 89.4 براي كشت بهاري و 120.8 روز براي كشت پاييزي و 33.1 روز و با روش ميانگين گيري از جامعه داراي عملكرد بالا به‌ترتيب 30.2 سانتي متر، 36.0 گرم، 75.6 روز، 108.8 روز و 37.7 روز مي باشد. براي صفت وزن100دانه و ارتفاع گياه تفاوت دو روش، كم اما براي سه صفت ديگر تاحدودي زياد بود. تجزيه به مؤلفه هاي اصلي مهم‌ترين صفات را براي گزينش ارقام نخود ديم، تعداد روز تا گلدهي و تعداد روز تا رسيدگي فيزيولوژيك و در مرتبه بعد ارتفاع گياه تشخيص داد. با توجه به دقت بالا در برآورد حد و حدود بهينه صفات و انطباق بيشتر نتايج آن با ارقام معرفي‌شده، استفاده از خطوط مرزي مناسب تر است.