بررسي تحليلي-انتقادي انتساب حكمت 467 نهج‌البلاغه با تأكيد بر عبارت (ضرب‌الدين بجرانه)

تقطيع نهج‌البلاغه همواره زمينه‌اي را فراهم كرد تا برخي بدون توجه به ساير اجزاء، نظريه‌هايي تقرير كرده و به نهج‌البلاغه نسبت دهند. حكمت 467 نهج‌البلاغه كه برخي آن را در مدح خليفه دوم ذكر كرده‌اند، در حوزه فضاي صدور، سند و دلالت داراي چالش‌هاي متعددي است، هم‌چنان‌كه كلامي ديگر منسوب به علي (ع) در منابع اهل‌سنت و با معناي مشابه كلامي، نيازمند بررسي صحت و سقم اين ديدگاه است؛ مقاله حاضر با روش توصيفيتحليلي ديدگاه‌ها درباره هر دو كلام و بررسي آراء متعدد، اين دو بيان را در راستاي هم مورد ارزيابي قرار داده است و نتايج به‌دست‌آمده بيانگر اين مطلب هستند كه منبع نقل سيدرضي در اين دوره موجود نيست و كلام ذكر شده در مصادر اهل‌سنت، داراي اشكالات متعدد ضعف سندي و محتوايي است و نمي‌تواند مستندي براي نهج‌البلاغه باشد و آنچه برخي در باب استناد كلام مذكور به نامه حضرت در جريان شهادت محمدبن ابي‌بكر پنداشته‌اند، قابليت استناد ندارد. از سوي ديگر كلام منسوب به عايشه با مضمون دو كلام و با توجه به ديدگاه عده‌اي از پژوهشگران شيعي، انتساب اين سخن به علي (ع) را به‌شدت دچار ترديد مي‌كند.