تحليل تطبيقي ميان عقلانيت و خلاقيت تمدّني در دو پاراديم مدرن و اسلامي (مبتني بر حكمت متعاليه)

عقلانيت، توان و استعدادي انساني است در خدمت كشف و به‌كارگيري قواعد و قوانين در جهان اجتماعي و پيامد و نتيجه‌ي آن تثبيت و پايداري زندگي اجتماعي است و خلاقيت نيز استعداد و توانمندي انساني است براي تغيير و تحول در جهان اجتماعي. تلقي از فرهنگ و نظريه‌ي فرهنگي، تعيين‌كننده‌ي معنا و نظريه‌ي تمدني خواهد بود؛ و هم در نظريه‌هاي فرهنگي و هم تعاريف و نظريه‌ها درباره‌ي تمدن، دوگان خلاقيت ــ عقلانيت برجسته و مهم بوده است. در پارادايم‌هاي مدرن تفاسير مختلفي از اين دوگان طرح شده است. تحليل اين نظريه‌ها و مهم‌تر از آن، صورت‌بندي مفهومي و تحليلي از اين دوگان مبتني بر انديشه‌هاي پارادايمي و بنيادين در حكمت متعاليه، مسير و چهارچوب مفهومي نويني را براي نظريه‌پردازي در حوزه‌ي تمدن نوين اسلامي خواهد گشود. در اين مقاله، با طرح چكيده‌ي ديدگاه‌هاي حكمت متعاليه درباره‌ي هستي جامعه و نسبت فرد با جامعه، ساحات انديشه‌ي اجتماعي متعاليه، هستي فرهنگ و تمدن، پيدايي و تداوم فرهنگ و تمدن و اصالت رفتار يا كنش انساني، نهايتاً برآيند نظريه‌اي درباره‌ي دوگان خلاقيت و عقلانيت با رهيافت حكمت متعاليه طرح شده است.