مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - پيشنهاد شاخص‌هاي ارزيابي عملكرد براي كتابخانه ملي ايران بر مبناي ابعاد كارت امتيازي متوازن

چكيده فارسي :

هدف: پيشنهاد شاخص‌هاي عملكرد براي كتابخانه ملي ايران بر اساس اهداف و راهبرد هاي سازمان. روش: در مرحله نخست با بهره‌گيري از استانداردهاي ايزو 28118 و ايزو 21248، شاخص‌ هاي عملكرد 7 كتابخانه ملي اسپانيا، ژاپن، سوئيس، فرانسه، استراليا، كانادا و بريتانيا شناسائي و سپس شاخص هر يك از كتابخانه‌ها مقايسه و در 9 بُعد مرتب و دسته‌بندي شد. با درهم‌آميختن: الف) شاخص هاي ايزو؛ ب) شاخص‌هاي كتابخانه ‌هاي ملي هفتگانه؛ ج) شاخص‌ هاي اداره برنامه‌ ريزي و توسعه سازمان؛ د) نظرهاي خبرگان سازماني، يك سياهه وارسي شامل 192 شاخص در 11 بُعد تهيه كرديم. در مرحله دوم نظرات 13 تن از خبرگان معاونت كتابخانه ملي و معاونت پژوهش و منابع ديجيتال درباره مناسب‌بودن آنها براي كتابخانه ملي ايران ‌به‌صورت هدفمند پرسيده و گزارش شده است. خبرگان نظر خود را درباره ميزان اهميت شاخص‌ هاي عملكردي از طريق متغيرهاي كلامي(خيلي كم، كم، متوسط، زياد، و خيلي زياد) و با رويكرد فازي ابراز كردند. توابع عضويت مثلثي و تئوري فازي براي حل مسائل استفاده شد. از سياهه‌هاي وارسي تكميل شده 32 شاخص استخراج و تحليل شد. به پيروي از ايزو 21248 و با استفاده از رويكرد تحليل محتوا آنها را در 4 بُعد كارت امتيازي متوازن (شامل منابع، دستيابي، و زيرساختار؛ استفاده؛ كارايي؛ پتانسيل و توسعه) دسته‌بندي كرديم. تحليل داده ‌ها با استفاده از تكنيك دلفي فازي و نرم افزار آماري SPSS نسخه ي 16 انجام شد. يافته ها: از ميان 192 شاخص عملكرد پيشنهادشده به خبرگان سازماني 32 شاخص تأييد شد و در قالب مناظر چهارگانه كارت امتيازي متوازن، شامل 11 شاخص در بُعد منابع، 8 شاخص در بُعد استفاده، 10 شاخص در بُعد كارايي، و 3 شاخص در بُعد پتانسيل و توسعه، پيشنهاد شده است. از ميان 32 شاخص منتخب براي ارزيابي عملكرد كتابخانه ملي، 8 شاخص مربوط به دو ايزو (28118 و 21248) است بنابراين 25% شاخص‌ هاي عملكرد پايش شده در اين پژوهش با ايزو مطابقت دارند. نتيجه گيري: با استخراج و انتخاب شاخص‌ هاي عملكرد و دسته بندي آنها در4 بُعد كارت امتيازي متوازن، اين امكان براي كتابخانه ملي ايران فراهم مي‌شود كه ضمن ارزيابي عملكرد خود بتواند نتايج و روش ‌هاي به‌كار‌رفته را با ساير كتابخانه ‌هاي ملي مقايسه كند و با مرور و پايش‌ هاي مكرر، در خصوص شاخص‌ هاي روا به اجماع برسد.