بررسي منازعات و تعاملات خلافت فاطميان مصر با دولت بيزانس در حوزه شام (قرون چهارم و پنجم هجري قمري)

از اواسط قرن چهارم هجري باقدرت گرفتن فاطميان در مصر و گسترش دامنۀ نفوذ آن‌ها در شام، نحوه تعامل با امپراطوري بيزانس به مسئله‌اي جدي در مناسبات خارجي خلفاي فاطمي تبديل شد. براين اساس، پژوهش حاضر به روش توصيفي و تحليلي، تلاش دارد به اين پرسش پاسخ دهد كه منازعات و تعاملات خلافت فاطميان مصر با دولت بيزانس در حوزه شام در قرون چهارم و پنجم (هق) چگونه و متأثر از چه عواملي بوده است؟ نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي دهد كه فاطميان پس از استقرار در مصر و در راستاي اهدافي چون گسترش قلمرو خود و مقابله با توسعه‌طلبي‌هاي بيزانس، بر سرزمين شام مسلط شدند. در سراسر سال هاي غلبه فاطميان بر اين منطقه، آنان موفق شدند تا با سياستي كه مبتني بر گفتگو و جنگ بود به مبارزه با جاه طلبي هاي بيزانس بپردازند. اين دو گانۀ تعامل و تقابل، فاطميان را در موقعيتي قرار داد تا با استفاده از توانمندي هاي خود در عرصه هاي نظامي و ديپلماسي، ضمن مهار سياست هاي توسعه‌طلبانۀ دولت بيزانس، به كسب مشروعيت سياسي و توسعه قلمرو خود بپردازند. ازاين‌رو راهبرد اساسي فاطميان دراين‌باره، بر دو محور تعامل يا تنازع و در راستاي حفظ مرزها، دفاع از سرزمين‌هاي اسلامي و تثبيت اقتدار خويش بر سرزمين شام استوار بود.