حديث؛ ضرورت اتخاذ رويكرد فرافقهي

در ميراث و فرهنگ اسلامي، «فقه» يكي از دل مشغولي‌هاي مهم عالمان مسلمان در طول تاريخ بوده است. اين توجه، به‌گونه‌اي است كه مي‌تواند زمينه آن را فراهم كند كه از طرفي، فقهي نبودن يك مسئله قبل از هرچيز نيازمند بررسي باشد و از سوي ديگر، زمينه آن را فراهم كند كه تحليل‌هاي مبتني بر ماهيت فقهي را به كل مجموعه حديث، تسري ندهيم. خاورشناسان، با تكيه به تعميم روش كتب فقهي به حديثي نتايج نادرستي گرفته‌اند. به‌عنوان نمونه شاخت صرفاً با تكيه به نمونه‌هاي فقهي، نظريه خود را به كل احاديث تعميم داده است. اين در حالي است كه تفكيك فقه از غير فقه، مانع از تعميم اين‌گونه مناقشات مي‌شود. در واقع تعميم فقه به مطلق حديث، مغالطه‌اي رايج است كه براي پرهيز از ورود به آن، تأسيس اصل «تمايز حديث از فقه»، ضروري است. در اين مقاله، اين تمايز را در چهار حوزه «تمايز تاريخي»، «تمايز در روش»، «تمايز در رويكرد» و «تمايز در ارزش‌گذاري»، پي مي‌گيريم.