سياست اخلاقي از نظريه تا عمل: درباره امكان تأسيس سياست اخلاقي با تكيه بر فلسفه «لويناس» و تجربه «مصدّق»

اين نوشته درصدد پرتوافكندن بر اين پرسش است كه سياست اخلاقي چيست و در انديشه سياسي و اخلاقي روزگار ما، چه جايگاهي دارد؟ نوشته بحث كرده است كه جدايي بين دوحوزه‌ سياست و اخلاق كه عمدتاً ماكياوللي آن را مطرح كرده است، هرچند ميتواند و بايد دستاوردي مثبت براي هر دوحوزه‌ تلقي شود، شكل ساده، كلاسيك و مطلق اين جدايي در انديشه سياسي و اخلاقي معاصر ما قابل دفاع نيست. به همين دليل، اين مقاله با مبنا قرار دادن آموزه هاي يكي از مهم ترين فيلسوفان اخلاق، «امانوئل لويناس»، تلاش كرده است تا به تقويت نظريه اي كه «سياست اخلاقي» نام گرفته است، ياري رساند و با تعريف اخلاق به عنوان فلسفه اول و سياست به عنوان ابزاري براي حمل تعلق اخلاقي تيمارداري، راهي براي پيوند بين اخلاق به مثابه فرجام شناسي صلح و سياست به عنوان كارگزار عملي آن بيابد. از آنجا كه نظريه سياست اخلاقي در پي مسئله شناسي جدايي مدرن و آميختگي پيش مدرن سياست و اخلاق صورت بندي شده است و قرار است واجد كاركردي عملي باشد، نوشته در قسمت دوم خود به منظور فراهم آوردن نمونه اي عيني و عملي از به كار گرفته شدن «سياست اخلاقي»، به واكاوي اهم جهت‌گيري هاي سياسي دكتر «محمد مصدق» در دو حوزه داخلي و خارجي، با محوريت تقدم جنبه اخلاقي نهضت ملي شدن صنعت نفت بر جنبه اقتصادي آن پرداخته است تا نشان دهد كه اهداف سياست اخلاقي در تجربه مصدق قابل پيگيري است و چون چنين است، مي‌توان به توسعه چنين سياستي اميدوار بود و بدان انديشيد. بركشيدن تلقي دكتر محمد مصدّق از «رابطه اخلاق و سياست» در اين نوشته، از خلال نامه ها، خاطرات، نطقها و رساله هاي او صورت گرفته است؛ تلقياي كه پايگاه و منبع عملكردهاي سياسي او بوده است.