نقش اساطير در شكل‌گيري هستي‌شناسي نظم كيهاني در «نامه تنسر»

نظم و عدالت از مهم ترين مفاهيم انديشه اي است كه ريشه در جهان بيني و ايدئولوژي هر كشور و ملّت دارد. بر همين اساس انديشۀ تنسر، موبد زرتشتي زمان ساسانيان، متأثر از دين زرتشت و ديدگاه اساطيري وي به كيهان است. از منظر وي، اساطير، ديدگاه انسان دين دار را به خود و طبيعت جهت مي دهند و نظم مي بخشند. نظمي كيهاني كه در آن همه چيز غايتمند است و هر كسي به وظيفۀ خاص خود تحت نظر اهورامزدا در نبرد خير و شر فعاليّت مي كند. آيينه اين ديدگاه خيمه اي و قائم محور در زمين، سيستم رئيس محوري مي شود كه در آن شاه آرماني، دين رسميِ همه گير و سلسله مراتب اجتماعي، بر اساس قانون اَزلي به نام اَشه، نظم را مي سازند و عدالت را برقرار مي كنند. عدالتي كه از فرد به اجتماع منتقل مي شود و همه جزئيات آن دقيقاً منطبق بر دين و نظم كيهاني است. ﻧﺎﻣﻪ ﺗﻨﺴﺮ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺘﻮن ﮐﻼﺳﯿﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﺧﻄﻮط ﮐﻠّﯽ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺗﺮﺳـﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ منعكس شده در اﯾﻦ ﻣﺘﻦ، ﺑﺎزﺗﺎب دﻫﻨﺪۀ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂ ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دوران اﺳﺖ و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه در ﻓﻀﺎي ﻓﮑﺮي ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﯾﻌﻨﯽ ﺟﻬﺎن بيني زرتشتي، نظريه پردازيﮐـﺮده است. روﺷﻰ ﻛـﻪ در اين مقاله با استناد بر «نامه تنسر» از آن اﺳـﺘﻔـﺎده ﺷﺪه، روش هرمنوتيك تركيبي متن زمينه محورِ اسكينر اﺳـﺖ. در اين نوشته تلاش شد تا با بهره گيري از روش هرمنوتيك اسكينري، نقش اساطير در شكل گيري نظم كيهاني در نامه تنسر بازنمايي شود.