واكاوي مضامين راهبردي در سياست‎ هاي كلي نظام: كاربرد چارچوب مضمون در سياست پژوهي

هدف از انجام اين پژوهش، استخراج مضامين راهبردي و الگوي حاكم بر سياست‎هاي كلي نظام جمهوري اسلامي ايران ابلاغي مقام معظم رهبري است. در اين سياست‌پژوهي 37 عنوان از سياست‎هاي كلي نظام انتخاب و تحليل و براي تحليل مضامين راهبردي، نخست يك كتابچه كد اوليه بر اساس ادبيات مديريت راهبردي و اهداف پژوهش تدوين شد. سپس متن سياست‎هاي كلي چندين‌بار بازخواني و مضامين راهبردي موردتوجه در سياست‎ها با استفاده از روش تحليل مضمون مبتني بر مكتب كتابچه كد احصا شد. با استفاده از رويكرد چارچوب مضمون، سياست‎هاي كلي نظام در قالب سه چارچوب مضموني شامل ماهيت راهبردي، موضوع اصلي و رويكرد حاكم تحليل شدند. در مجموع 1413 كد سياستي استخراج شد كه به لحاظ ماهيت راهبردي در قالب هدف، راهبرد، تاكتيك و قانون دسته‌بندي شدند. نتايج تحليل سياست‎ها با استفاده از نرم‎افزار تحليل كيفي NVivo 12  نشان مي‎دهد، ماهيت حدود 60 درصد از سياست‎ها، هدف و راهبرد و ماهيت حدود 40 درصد از آنها تاكتيك و قانون است. در حدود 75 درصد از سياست‎ها به موضوعات اقتصادي و در 60 درصد از سياست‎ها به علم و فنّاوري پرداخته شده است. همچنين حدود 40 درصد كل محتواي سياست‎ها را موضوعات اقتصادي و حدود 30 درصد آنها را موضوعات عمومي، فرهنگي و اجتماعي به نسبت مساوي تشكيل مي‌دهد. رويكرد غالب حدود 40 درصد از سياست‎ها، شناسايي و حل مساله و رويكرد حدود 40 درصد ديگر از آنها بهره‌گيري از فرصت‎هاست. رويكرد حدود 20 درصد از سياست‎هاي كلي نيز پيشگيري و حل بحران است. در پايان پيشنهادات و رهنمودهايي براي بازنگري در سياست‎هاي كلي ارائه شده است.