بررسي تنوع ژنتيكي و تجزيه ساختار جمعيت در گونه هاي گندم وحشي Aegilops cylindrica و Ae. crassa با استفاده از نشانگرهاي ريزماهواره (SSR)

جنس آژيلوپس به‌واسطه پتانسيل اصلاحي خود هم‌چون تحمل به انواع تنش هاي غير زيستي و زيستي يك منبع ژنتيكي غني و متنوع براي اصلاحگران گندم بشمار مي آيد. هدف اصلي اين پژوهش ارزيابي تنوع ژنتيكي موجود در 91 توده آژيلوپس متعلق به دو گونه Ae. cylindrica و Ae. crassa با استفاده از نشانگرهاي ريزماهواره (SSR) بود. تعداد 25 آغازگر SSR استفاده شده در اين ارزيابي در مجموع 49 قطعه تكثير نمودند. متوسط شاخص هاي محتواي اطلاعات چندشكل (PIC)، تنوع ژني (H)، قدرت تفكيك (Rp) و شاخص نشانگر (MI) به‌ترتيب برابر با 0.26، 0.34، 1.29 و 0.51 بود. نتايج حاصل از تجزيه واريانس مولكولي (AMOVA) نشان داد بيشترين سهم تنوع ژنتيكي مربوط به تنوع بين گونه اي بود. بر اساس پارامترهاي ژنتيكي مشخص شد كه گونه Ae. crassa نسبت به Ae. cylindrica از تنوع ژنتيكي بيشتري برخوردار است. تجزيه خوشه اي بر اساس ضريب جاكارد و الگوريتم Neighborjoining كليه توده هاي مورد بررسي را در دو گروه اصلي تفكيك نمود، به طوريكه توده هاي مربوط به هر گونه به خوبي از يكديگر متمايز شدند. نتايج تجزيه به مختصات اصلي (PCoA) نشان داد دو مؤلفه نخست 64.98 درصد تغييرات مولكولي را توجيه نمودند و باي پلات ترسيم شده توده هاي مربوط به هر گونه را در گروه جداگانه اي تفكيك نمود. تجزيه ساختار جمعيت نشان داد توده هاي مورد بررسي در پنج زير جمعيت واقعي تفكيك شدند به‌طوري‌كه متوسط شاخص تمايز جمعيت ها (FST) نيز بين 0.52 تا 0.90 با ميانگين 0.76 متغير بود. به‌طور‌كلي نتايج اين پژوهش نشان داد سطح بالايي از تنوع ژنتيكي درون جمعيت هاي وحشي Ae. cylindrica و Ae. crassa بر اساس داده هاي SSR وجود دارد كه اين ميزان تنوع ژنتيكي مي تواند به‌عنوان ابزاري جهت بهره برداري از اين منابع ژرم پلاسمي در برنامه هاي اصلاحي گندم و همچنين مي‌توان از اين نشانگر در ساير مطالعات ژنتيكي مانند نقشه‌يابي QTL و تجزيه ارتباط به‌كار گرفته شود.