بررسي عوامل مرتبط با كارايي مخارج سلامت دولت در كشورهاي منتخب

مقدمه: امروزه برآورد كارايي مخارج سلامت و شناسايي عوامل مرتبط با آن به دليل افزايش اين مخارج در جهان، از اهميت زيادي برخوردار است و مورد توجه سياست‌گذاران بخش سلامت مي‌باشد. پژوهش حاضر با هدف تعيين عوامل مؤثر بر كارايي مخارج سلامت دولت انجام شد. روش بررسي: اين مطالعه از نوع توصيفي- تحليلي بود و با استفاده از داده‌هاي بانك جهاني طي سال‌هاي 1995 تا 2014 در كشورهاي منتخب (شامل كشور ايران) انجام گرديد. در مرحله اول، كشورهاي منتخب بر حسب شاخص توسعه انساني HDI (Human Development Index) به چهار گروه كشورهاي با HDI خيلي بالا، بالا، متوسط و پايين تفكيك و پس‌ از آن نمرات كارايي كشورها با به ‌كارگيري روش تحليل پوششي داده‌ها DEA (Data envelopment analysis) محاسبه گرديد. در مرحله دوم، مدل پانل Tobit جهت شناسايي عوامل مؤثر بر كارايي مخارج سلامت دولت برآورد شد. يافته‌ها: ميانگين كارايي فني براي كشورهاي با HDI خيلي بالا، بالا، متوسط و پايين به ترتيب 0.63، 0.52، 0.28 و 0.48 به دست آمد. ارتباط مثبت و معني‌داري بين پرداخت از جيب OOP (Out-of-Pocket) و كارايي مخارج سلامت دولت در كشورهاي با HDI خيلي بالا، بالا و متوسط وجود داشت. ساير متغيرها در كشورهاي با HDI خيلي بالا و بالا معني‌دار نبود. ارتباط منفي و معني‌داري بين متغير تعداد تخت بيمارستاني و كارايي مخارج سلامت در كشورهاي با HDI متوسط مشاهده گرديد. در كشورهاي با HDI پايين نيز هيچ ‌يك از متغيرها با كارايي مخارج سلامت دولت ارتباط نداشت. نتيجه‌گيري: پرداخت از جيب در كشورهاي با HDI خيلي بالا و بالا نقش بيشتري در كنترل هزينه‌هاي غير ضروري دارد. اين امر مي‌تواند به بسته خدمتي كه در آن كشورها موجود است نيز مربوط باشد؛ يعني بسته خدمتي كه در اين كشورها تحت پوشش بيمه است و بيمار بابت آن هزينه‌اي پرداخت نمي‌كند، خدمات ضروري مورد نياز بيمار را پوشش مي‌دهد و خدماتي كه در اين بسته قرار ندارند و بيمار بايد براي آن‌ها پول پرداخت كند، خدمات كمتر ضروري هستند.