كاربرد مدل‌هاي فصلي سري‌ زماني در پيش‌بيني جريان ماهانه ورودي به مخزن سدهاي يامچي و سبلان در حوضه آبخيز قره‌سو، اردبيل

پيش بيني حجم آب ذخيره شده در سدهاي مخزني در دوره هاي آتي، نقش مهمي در برنامه ريزي و مديريت بهره برداري بهينه از سامانه هاي منابع آب دارد. در اين مطالعه، از روش تحليل سري هاي زماني براي پيش بيني جريان ماهانه ورودي به سد هاي مخزني يامچي و سبلان در استان اردبيل استفاده شد. داده هاي دبي جريان ماهانه اندازه گيري شده در ايستگاه هاي هيدرومتري واقع در محل ورود آب به سد، طي سال هاي 941373 به مدت 21 سال تهيه و براي ساخت و آزمون مدل مناسب، به كار برده شد. پس از ايستا نمودن سري داده ها، با توجه به نمودارهاي خودهمبسته (ACF) و خودهمبسته جزئي (PACF)، ساختارهاي مدل فصلي تشخيص داده شدند و پس از مقايسه آن ها با توجه به معيارهاي آكائيكه (AIC)، آكائيكه اصلاح شده (AICC) و اطلاعات بيزي (BIC)، مدل مناسب براي هر يك از ايستگاه هاي هيدرومتري انتخاب شد. با برازش مدل به داده هاي مشاهداتي، پارامترهاي هر مدل تعيين و كفايت مدل هاي منتخب نيز با آزمون هاي تشخيصي بررسي گرديد. نتايج نشان داد مدل ARIMA(1,0,0)(0,1,1)12 و ARIMA(1,1,1)(0,1,1)12 به ترتيب براي داده هاي دبي ماهانه ايستگاه يامچي و ارباب كندي، داراي كمترين مقدار شاخص هاي آماري ريشه ميانگين مربعات خطا (RMSE) و ميانگين قدرمطلق خطا (MAE) بوده و داراي بيش ترين ضريب تعيين است. مقدار اين شاخص ها در مدل مربوط به ايستگاه هيدرومتري يامچي به ترتيب برابر 04/1، 606/0 و 63/0 و براي ايستگاه هيدرومتري ارباب كندي به ترتيب برابر 35/1، 8/0 و 74/0 به دست آمد. لذا مدل هاي منتخب، جريان ماهانه ورودي به مخزن سد هاي يامچي و سبلان را با دقت خوبي پيش بيني مي كند. همچنين مقايسه نتايج پيش بيني شده با داده هاي مشاهداتي نشان داد در پيش بيني مقادير حد بالاي دبي، مدل هاي منتخب از دقت بالايي برخوردار نيستند.