ارزيابي كيفيت خاك در خاك‌هاي شاليزاري با عملكردهاي متفاوت (مطالعه موردي: كوچصفهان استان گيلان)

رشد سريع جمعيت و به دنبال آن افزايش نياز غذايي، شناخت روابط عملكرد و شرايط خاك را ضروري مي سازد. يكي از شاخص هايي كه شرايط خاك و ويژگي هاي مربوط به آن را به خوبي نشان مي دهد شاخص كيفيت خاك است. اين پژوهش به منظور تعيين اثر كيفيت خاك بر عملكرد برنج در شمال ايران (استان گيلان) انجام گرديد. 64 نمونه خاك از مزراع برنج، براي اندازه گيري ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي موثر بركيفيت خاك تهيه و همچنين عملكرد برنج نيز در مزارع مذكور با استفاده از پلات گذاري تعيين شد. سپس عملكرد كل منطقه به سه كلاس با عملكردهاي كمتر از  4000 كيلوگرم بر هكتار (كلاس يك)، 4000 تا 4500 كيلوگرم بر هكتار (كلاس دوم) و بالاتر از 4500 كيلوگرم بر هكتار (كلاس سوم) تقسيم شد. براي تعيين شاخص كيفيت خاك از ميان ويژگي هاي مطالعه شده 16 ويژگي به عنوان شاخص هاي انتخابي روش كل داده ها (TDS) و پنج ويژگي با استفاده از  تجزيه به مولفه هاي اصلي به عنوان شاخص هاي انتخابي روش مجموعه حداقل داده ها (MDS) انتخاب شد. از منطق فازي براي نمره دهي و مفهوم شاخص اشتراك براي وزن دهي شاخص ها استفاده و در نهايت تلفيق آنها با استفاده از روش افزايشي وزن دار انجام شد.  بررسي نتايج شاخص كيفيت، همبستگي مثبت و بالا در دو روش TDS و MDS را نشان داد (R2=0.87). نتايج ضريب همبستگي بين عملكرد و SQI به روش TDS  (R2=0.52)  بالاتر از SQI به روش MDS (R2=0.28)  بود. در روش MDS نيز مانند روش TDSشاهد روند افزايشي در مقدار SQI كلاس هاي بالاتر عملكرد بوده، اما اختلاف معني دار در بين كلاس دوم و سوم ديده نشد. تفاوت در بين كيفيت خاك با عملكردهاي پايين تر با روش MDS معني دار است اما اين تفاوت در سطوح بالاتر عملكرد كمتر قابل تميز مي باشد، زيرا با كاهش تعداد شاخص ها دقت و حساسيت ارزيابي كيفيت خاك كاهش مي يابد.