واكنش عملكرد به تبخير-تعرق ذرت، تحت تأثير تنش آبي در مراحل مختلف رشد (در دشت قزوين)

در اين پژوهش، عملكرد و تبخيرتعرق ذرت در شرايط اعمال تنش آبي در مراحل مختلف رشد بررسي شد. آزمايش به‌صورت فاكتوريل و در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي انجام شد. تيمارها شامل اعمال تنش‌ آبي در مراحل رشد 4برگي، 12برگي، گل‌دهي، خميري شدن دانه‌ها و يك تيمار شاهد تحت آبياري كامل بود. تبخيرتعرق روزانه گياه بر اساس بيلان آب خاك در منطقه ريشه اندازه‌گيري شد. مقدار كل تبخيرتعرق در تيمار شاهد و تيمارهاي مذكور به‌ترتيب برابر با 462، 401، 322.5، 304.5 و 355 ميلي‌متر در مترمربع برآورد شد. به‌همين ترتيب مقدار عملكرد زيست‌توده خشك ذرت برابر با 15025، 14422، 11384، 7746 و 13416 كيلوگرم بر هكتار بود. نتايج نشان داد بيشترين تا كم‌ترين مقدار تبخيرتعرق و عملكرد، به‌ترتيب مربوط به تيمارهاي شاهد، 4برگي، خميري شدن، 12برگي و گل‌دهي بود. علت آن، ميزان حساسيت و نياز متفاوت گياه به انجام تعرق در مراحل مختلف رشد بود. براي بررسي پاسخ عملكرد به تبخيرتعرق ذرت، مقدار ضريب  در مراحل رشد مذكور به‌ترتيب برابر با 0.3، 0.8، 1.42 و 0.46 به‌دست آمد. در مرحله‌ي گل‌دهي، مقدار ضريب  بيشتر از عدد يك بود كه بيانگر آن است كه عملكرد ذرت نسبت به تبخير تعرق، كاهش بيشتري دارد. از سوي ديگر، مقدار بهره‌وري مصرف آب در تيمار شاهد و تيمارهاي تحت تنش به‌ترتيب برابر با 3.25، 3.6، 3.53، 2.54 و 3.78 كيلوگرم بر متر مكعب محاسبه شد. بيشترين تا كمترين مقادير آن به‌ترتيب مربوط به تيمارهاي خميري شدن دانه‌ها، 4برگي، 12برگي، شاهد و گل‌دهي بود. نتايج نشان داد آبياري كامل گياه (تيمار شاهد) تضميني براي افزايش بهره‌وري مصرف آب نبود. بلكه با جلوگيري از دستيابي به حداكثر عملكرد و پذيرش اندكي كاهش محصول، مي‌توان بهره‌وري مصرف آب را افزايش داد. در اين شرايط، انتخاب مرحله‌‌ي مناسب رشد گياه براي اعمال كم‌آبياري نيز حائز اهميت بود.