بررسي غلظت عناصر سنگين در آب و ماهي‌هاي برداشت شده از درياچه سد (مطالعه موردي: استان همدان، سد كلان ملاير)

فلزات سنگين مشكل بزرگي در محيط‌زيست هستند و به‌علت سميّت و توانايي زيادي كه در تجمع بدن موجودات زنده دارند، به يك مشكل جهاني تبديل شده‌اند. با توجه به اهميت موضوع، اين پژوهش با هدف بررسي غلظت عناصر سنگين آرسنيك، كادميم، كروم، مس، نقره، منگنز، نيكل و روي در نمونه‌هاي آب و ماهي‌هاي برداشت شده از درياچه سد كلان ملاير در استان همدان انجام شد. نمونه‌هاي آب و ماهي 5 بار در ماه‌هاي ارديبهشت، خرداد، شهريور، مهر و بهمن از 19 مكان از درياچه سد كلان ملاير جمع‌آوري شدند. نمونه‌هاي آب و ماهي كه شامل گونه‌هاي Vimba vimba و Cyprinus carpio هستند به آزمايشگاه منتقل شدند. نمونه‌هاي ماهي با 4 ميلي‌ليتر اسيد نيتريك و 1 ميلي‌ليتر اسيد پركلريك هضم شدند. مقدار فلزات سنگين در آب و ماهي با استفاده از دستگاه ICPAES تعيين شد و از نرم‌افزار SAS و آزمون دانكن 0.05 براي آناليز داده‌ها استفاده شد. نتايج نشان داد كه ميانگين غلظت فلزات مورد بررسي از حد مجاز بيان شده در استانداردهاي WHO، FAO، و USEPA براي مصارف شرب كمتر است. ميانگين غلظت روي و كروم به‌طور معني‌داري بيشتر از ساير فلزات سنگين در نمونه‌هاي آب است. همچنين نتايج بيانگر غلظت بيشتر فلزات سنگين به‌استثناي فلز روي، در فصل بهار نسبت به ساير فصول است. ميانگين غلظت فلزات سنگين در ماهي كپور در فصل بهار به‌ترتيب Zn Ni Cu Cd Hg As Mn  است. هم‌بستگي معني‌داري بين تجمع فلزات سنگين در ماهي و غلظت فلزات سنگين در نمونه‌هاي آب وجود دارد. نتايج نشان داد كه غلظت فلزات سنگين در بافت نمونه‌هاي ماهي با غلظت فلزات سنگين در نمونه‌هاي آب ارتباط دارد و انباشت فلزات سنگين در ماهي با افزايش غلظت فلزات سنگين در نمونه‌هاي آب افزايش مي‌يابد. غلظت عناصر سنگين مورد بررسي در ماهي‌ها از حد مجاز بيان شده در استانداردهاي WHO، FAO كمتر است و هيچ‌گونه مشكلي براي مصارف انساني ايجاد نخواهد كرد.